Edukacja plastyczna kobiet od starożytności po epokę nowożytną na przykładzie wybranych artystek. Pomiędzy sukcesem a dyskryminacją

Autor

DOI:

https://doi.org/10.25312/2083-2923.25_03js

Słowa kluczowe:

edukacja plastyczna, artystki, starożytność, średniowiecze, nowożytność, dyskryminacja

Abstrakt

Artykuł stanowi próbę przyjrzenia się losom wybranych, kształcących się w sztuce dziewcząt i kobiet od starożytności po epokę nowożytną. Często dyskryminowane, zmagające się ze stereotypami, odnosiły sukcesy jako artystki. W refleksji zaprezentowane zostaną możliwości, jakimi cieszyły się owe dziewczęta i kobiety, skala ich osiągnięć, ale też przeszkody wyłaniające się zazwyczaj z ówczesnej mentalności, uniemożliwiające im naukę na „wyższym poziomie”. Artykuł jest szkicem zagadnienia, poniekąd wstępem do badań nad zawartym w tytule problemem, gdyż przynajmniej na rodzimym gruncie nie poczyniono głębokiej refleksji nad zagadnieniem artystycznego kształcenia dziewcząt i kobiet w nowożytności przez pryzmat na przykład ich dyskryminacji. Artykuł z pewnością nie wyczerpuje tematu, lecz stanowi jedynie zachętę do gruntownego i szerokiego zajęcia się zagadnieniem, jakim jest wspomniana edukacja i to nie tylko w podanych ramach czasowych.

Biogram autora

  • Justyna Sprutta - Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku (filia AFiB Vistula)

    Doktor nauk humanistycznych (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, 2014). Wykładowczyni akademicka na Wydziale Pedagogicznym, bibliotekarka. Autorka ponad 150 prac (monografie, prace zbiorowe, artykuły w czasopismach recenzowanych) z zakresu historii powszechnej, wychowania, sztuki i teatru. Członkini Polskiego Instytutu Studiów nad Sztuką Świata i Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Bibliografia

Bik K., Malarka dusz, „Znak” 2020, nr 12.

Bochenek-Franczakowa R., „Wspomnienia” Élisabeth Vigée Le Brun – autoportret na tle epoki przełomu Oświecenia, [w:] J. Górnikiewicz, B. Marczuk, I. Piechnik (red.), Études sur le texte dédiées à Halina Grzmil-Tylutki, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2016.

Cavazzini P., Artemisia in Her Father’s House, https://www.academia.edu/12514182/Artemisia_in_her_fathers_house_from_the_exhibition_Orazio_and_Artemisia_Gentileschi_available_on_the_Metropolitan_Museum_website [dostęp: 3.11.2023].

Chaniecka K., Élisabeth Vigée Le Brun: malarka zdetronizowanych kobiet, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/elisabeth-vigee-le-brun-malarka-zdetronizowanych-kobiet/ [dostęp: 3.11.2023].

Correia Rebelo A.P., Portrait of Anne Catherine Le Preudhomme, countess of Verdun. Élisabeth Louise Vigée Le Brun 18 may – 16 september 2018, Guest Work Obra Convinada, http://museudearteantiga.pt/content/files/oclebrun-folhasala-ing.pdfnonce=a1242881d1cd157d63fc811de9241ddf [dostęp: 3.11.2023].

Czyńska M., Kobiety z obrazów. Nowe historie, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2021.

Czyńska M., Kobiety z obrazów. Polki, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2022.

Górnikowska-Zwolak E., Status społeczny kobiety na Śląsku na przełomie XIX i XX wieku. Szkic z szuflady, [w:] E. Widawska (red.), Młode pokolenie w (nie) przyjaznym świecie – konteksty teoretyczne – metodologiczne i praktyczne. Księga jubileuszowa z okazji 35-lecia pracy naukowej Profesorki Ewy Wysockiej, Wydawnictwo AT, Katowice 2023.

Kobieta w świecie sztuki. 20 zagranicznych i polskich artystek, które warto znać, https://www.laminerva.pl/2017/01/kobieta-w-swiecie-sztuki.html [dostęp: 3.11.2023].

Lazar S., Portrety kobiet niezwykłych. Skandalistki, damy, emancypantki na dziełach sztuki, Wydawnictwo Lira, Warszawa 2022.

Le Brun Vigée É.-L., Wspomnienia, Czytelnik, Warszawa 1977.

Łanuszka M., Średniowieczne autoportrety kobiet, https://posztukiwania.pl/blog/2022/12/18/sredniowieczne-autoportrety-kobiet/ [dostęp: 3.11.2023].

Macholl V., Święta Hildegarda z Bingen, kompozytorka, anachoretka, reformatorka, mistyczka, wizjonerka, uzdrowicielka, https://www.ifem.pl/pl/swieta-hildegarda-kobieta-rewolucjonistka/ [dostęp: 3.11.2023].

Ostrowski J.A., Słownik artystów starożytności. Architektura, rzeźba, malarstwo, rzemiosło artystyczne, Wydawnictwo Książnica, Katowice 2006.

Pliniusz Starszy, Historia naturalna (wybór), t. II, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2004.

Pluta K., Sztuka jest kobietą, czyli 14 słynnych malarek, które zmieniły historię, https://www.well.pl/art_culture/142/sztuka_jest_kobieta_czyli_14_slynnych_malarek_ktore_zmienily_historie,11407.html [dostęp: 3.11.2023].

Przybylak M., 11 artystek od renesansu do XX wieku, https://histmag.org/11-artystek-od-renesansu-do-xx-wieku-12011 [dostęp: 3.11.2023].

Skrzydlewska B., Zakon norbertanek w Imbramowicach i jego działalność na rzecz ochrony dóbr kultury w latach 1703–1999, [w:] M. Kitowska-Łysiak, L. Lameński, I. Rolska-Boruch (red.), Twórcy i dzieła. Studia z dziejów kultury artystycznej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2007.

Targosz K., Na tropach pierwszych kobiet malarek w dawnej Polsce, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie” 2017, r. LXII, s. 41–55.

Wieczorek B., Symboliczny świat Hildegardy z Bingen, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2002, nr 3, s. 131–149.

Winkler A., Iaia z Kyzikos. Najlepiej opłacana artystka starożytności?, https://wielkahistoria.pl/iaia-z-kyzikos-najlepiej-oplacana-artystka-starozytnosci/ [dostęp: 3.11.2023].

Pobrania

Opublikowane

2024-06-25

Numer

Dział

Artykuły

Jak cytować

Edukacja plastyczna kobiet od starożytności po epokę nowożytną na przykładzie wybranych artystek. Pomiędzy sukcesem a dyskryminacją. (2024). Kultura I Wychowanie, 1/25, 35-48. https://doi.org/10.25312/2083-2923.25_03js