Działalność Związku Młodzieży Polskiej Pochodzenia Żydowskiego „Żagiew” w Łodzi w latach I wojny światowej (1914–1918)
DOI:
https://doi.org/10.25312/2083-2923.14/2018_9-24Słowa kluczowe:
Łódź 1914–1918, Związek Młodzieży Polskiej Pochodzenia Żydowskiego „Żagiew”, Żydzi w ŁodziAbstrakt
Przez kilka lat na terenie Łodzi działał Związek Młodzieży Polskiego Pochodzenia Żydowskiego „Żagiew”, skupiający młodzież żydowską. Organizacja reprezentowała kierunek asymilatorski. W czasie Wielkiej Wojny członkowie organizacji aktywnie angażowali się w działania związane z kwestią polską, na przykład w obchody rocznic polskich. „Żagiew”, zarówno w czasie wojny, jak i po jej zakończeniu, widziała rozwiązanie kwestii żydowskiej w niepodległym państwie polskim, a także dyskutowali z organizacjami syjonistycznymi, które dążyły do osiedlenia się mniejszości żydowskiej poza Polską. Organizacja „Żagwi” w Łodzi nie miała jednak zbyt dużego wpływu na żydowskie środowisko młodzieżowe.
Bibliografia
Archiwalia:
Archiwum Państwowe w Łodzi: Gimnazjum Męskie A. Zimowskiego. Prywatne Gimnazjum i Liceum Męskie Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi. Zbiór Druków i Pism Ulotnych.
Prasa:
„Gazeta Łódzka”.
„Godzina Polski”.
„Harcerz Polski”. Jednodniówka drużyn skautowych im. T. Kościuszki w stuletnią rocznicę zgonu patrona, Łódź 1917.
„Nowy Kurier Łódzki”.
„Żagiew”.
Czasopisma:
„Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”.
„Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”.
„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoveinsis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”.
„Dzieje Najnowsze”.
„Harcerstwo”.
„Kronika Miasta Łodzi”.
„Kultura i Wychowanie”.
„Kwartalnik Historyczny”.
„Niepodległość i Pamięć”.
„Przegląd Historyczny”.
„Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”.
„Skaut”.
„Znak”.
Opracowania: Bandurka M., Narodziny niepodległej Łodzi w świetle ówczesnych źródeł, [w:] S. Pytlas, H. Siemiński (red.), O suwerenność państwową i narodową. W 80-tą rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę. Materiały z sesji naukowej, Łódź 10 XI 1998, Muzeum Tradycji Niepodległościowych, Łódź 1999.
Biedrzycka A., Kalendarium Lwowa 1918–1939, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Universitas, Kraków 2012.
Bogalecki T., Rozbrajanie Niemców na ulicach Łodzi w listopadzie 1918 r., [w:] K. Badziak, J. Szymczak (red.), 75-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę. Materiały z sesji naukowej, Łódź 12 XI 1993, Polskie Towarzystwo Historyczne, Łódź 1993.
Bojarska A., Urban, Krajowa Agencja Promocyjna, Gdańsk 2000.
Brzoza Cz., Pryłucki Nojach, Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. nauk. J.M. Majchrowski przy współpracy G. Mazura i K. Stepana, BGW, Warszawa 1994.
Chwalba A., Historia Polski 1795–1918, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Fałkowski J., Mniejszość żydowska w parlamencie II Rzeczypospolitej (1922–1939), Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2006.
Fałkowski J., Posłowie żydowscy w Sejmie Ustawodawczym 1919–1922, Instytut Filozoficzno-Historyczny Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Częstochowa 2000.
Fuks M., Prasa żydowska w Polsce w XIX i pierwszej połowie XX wieku (do końca II wojny światowej”), „Roczniki Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, nr 12/1973.
Fuks M., Pryłucki (Priłucki) Noe (Noach, Nojach), Polski Słownik Biograficzny, t. XXVIII, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Waszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1984–1985.
Fuks M., Żagiew”. Pismo Młodzieży Polskie Pochodzenia żydowskiego, Polski słownik judaistyczny: dzieje – kultura – religia – ludzie, t. 2, opr. Z. Borzymińska i R. Żebrowski, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2003.
Gorycki L., Skauting mniejszości narodowych i etnicznych w II Rzeczypospolitej (cz. IV) – Drużyny Skautowe im. berka Joselewicza, „Skaut”, R. XIII, nr 3/2017.
Guzik, M. Skoczeń, Żydowskie organizacje skautowe w Polsce w latach 1916–1945, „Harcerstwo”, R. XXXII, nr 1/1990.
Hass L., Do genezy złudzeń parlamentarnych w Polsce międzywojennej: (Sejm i głosowania powszechne w propagandzie politycznej Królestwa 1915–1918), „Kwartalnik Historyczny”, R. 79, nr 1/1972.
Hrycek M., Wątki antysemickiej w „Kurierze Łódzkim” w okresie międzywojennym, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, t. 17/2012.
Informator miasta Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Magistrat miasta Łodzi, Łódź 1918.
Jurek K., Lilijka i łódka. Historia harcerstwa polskiego do 1939 roku, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź 2006.
Jurek K., Organizacja skautowa młodzieży żydowskiej „Harcerz Polski”. Przyczynek do problematyki mniejszości narodowych w ZHP, „Harcerstwo”, R. XXVIII, nr 6/1986.
Kałuski M., W podzięce i ku pamięci Jankielom, Warszawa 2001.
Kaszubina W., Notatki o prasie łódzkiej, „Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, nr 7/1/1968.
Klimecki M., Lwów 1918–1919. Z dziejów walk o polskie Kresy, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2016.
Klimecki M., Wojna polsko-ukraińska. Lwów i Galicja Wschodnia 1918–1919. Pierwszy konflikt zbrojny odrodzonej Polski, Bellona, Warszawa 2014.
Kozłowski Cz. (red.), Słownik organizacji młodzieżowych w Polsce 1918–1970, Iskry, Warszawa 1971.
Kwiecień S., Kartka z dziejów prasy dla dzieci i młodzieży w okresie autonomii galicyjskiej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoveinsis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, t. XIII/2015.
Landau-Czajka A., Odrodzona Polska czy odrodzona ojczyzna? Odzyskanie niepodległości w świetle polskojęzycznej prasy żydowskiej 1918–1929, „Dzieje Najnowsze”, R. XLIII, z. 3/2011.
Lichten J., Uwagi o asymilacji i akulturacji Żydów w Polsce w latach 1863–1943, „Znak”, R. XL, z. 5–6/1988.
Pajewski J., Historia powszechna 1871–1918, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971.
Polonsky A., Dzieje Żydów w Polsce i Rosji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
Rachalewski S., Zastygły nurt życia. Łódź, która odeszła, Zarząd miasta Łodzi, Łódź 1938.
Rudnicki Sz., Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2015.
Starzycka M., Przetrwali na Piotrkowskiej. Mała łódzka historia, „Kronika Miasta Łodzi”, nr 1–2/2015.
Stawiszyńska A., Łódź w latach I wojny światowej, Napoleon V, Oświęcim 2016.
Stawiszyńska A., Problemy wychowawcze w łódzkich szkołach średnich w latach I wojny światowej, „Kultura i Wychowanie”, t. VI/2013. Tomaszewski J., Lwów, 22 listopada 1918 r., „Przegląd Historyczny”, t. 75/1984.
Urbaniak R., Z dziejów prasy łódzkiej – „Republika” 1923–1925, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, t. 82/2008.
Wachowska B., Tradycje powstania listopadowego (1880–1942), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, t. 16/1983.
Załęczny J., Obchody kościuszkowskie w 1917 r. elementem kształtowania tożsamości Polaków: (na podstawie pamiątek ze zbiorów Muzeum Niepodległości), „Niepodległość i Pamięć”, t. 22/3(51)/2015.
Żebrowski R., Drużyny Harcerskie im. Berka Joselewicza, Polski słownik judaistyczny: dzieje – kultura – religia – ludzie, t. 1, opr. Z. Borzymińska i R. Żebrowski, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2003.
Żebrowski R., Ha-Szomer, Polski słownik judaistyczny: dzieje – kultura – religia – ludzie, t. 1, opr. Z. Borzymińska i R. Żebrowski, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2003.
Żebrowski R., Związek Akademickiej Młodzieży Zjednoczeniowej, Polski słownik judaistyczny: dzieje – kultura – religia – ludzie, t. 2, opr. Z. Borzymińska i R. Żebrowski, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2003.
Żebrowski R, Żagiew, Polski słownik judaistyczny: dzieje – kultura – religia – ludzie, t. 2, opr. Z. Borzymińska i R. Żebrowski, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, Warszawa 2003.
Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, pod red. J. Tomaszewskiego i A. Żbikowskiego, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 2001.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
