Strategie preferowane przez „małych nauczycieli” w trakcie uczenia „małych uczniów” rozwiązywania zadań matematycznych z treścią. Sprawozdanie z badań
DOI:
https://doi.org/10.25312/2083-2923.18/2020_04jzSłowa kluczowe:
proces uczenia się dzieci w młodszym wieku szkolnym, rozwiązywanie zadań matematycznych, tutoring uczniowskiAbstrakt
Charakterystyczną cechą uczenia się matematyki jest rozwiązywanie specjalnie dobranych zadań. W trakcie układania i rozwiązywania zadań, dzieci gromadzą doświadczenia matematyczne i logiczne. Z tych doświadczeń ich umysł konstruuje wiadomości i umiejętności matematyczne. Szczególną rolę pełnią zadania z treścią, gdyż w trakcie ich rozwiązywania uczniowie dodatkowo uczą się też stosować posiadane już wiadomości i umiejętności w sytuacjach życiowych.
Kluczową kwestią dla potrzeb edukacji matematycznej jest badanie sposobów rozumowania dzieci w młodszym wieku szkolnym w trakcie rozwiązywania zadań matematycznych.
W artykule omawiam strategie preferowane przez uczniów klas trzecich w sytuacji, kiedy uczą ucznia klasy pierwszej rozwiązywać zadanie matematyczne z treścią. Przedstawiam też fragmenty szczegółowej analizy empirycznej zachowań werbalnych i niewerbalnych uczniów pracujących w parach nad rozwiązaniem specjalnie dobranych zadań.
Bibliografia
Bauman Z., Wyzwania dla edukacji w dobie płynnej nowoczesności, [w:] R. Siemieńska (red.), Uniwersytety, naukowcy i studenci w zglobalizowanym świecie: wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017.
Dąbrowski M., (Za) trudne, bo trzeba myśleć?, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2013.
Dąbrowski M., O umiejętnościach matematycznych trzecioklasistów – subiektywny wybór z badań, „Studia Pedagogiczne” 2015, nr LXVII.
Dąbrowski M., Pozwólmy dzieciom myśleć, Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa 2008.
Dąbrowski M., Wiatrak E., Podsumowanie badania umiejętności matematycznych, [w:] A. Pregler, E. Wiatrak (red.), Ogólnopolskie Badanie Umiejętności Trzecioklasistów. Raport OBUT 2012, 2013 i kolejne, Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa.
Dewey J., Jak myślimy?, Książka i Wiedza, Toruń 1957.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wyrównawcze, WSiP, Warszawa 1992.
Gruszczyk-Kolczyńska E. (red.), Wiadomości i umiejętności oraz zarysowujące się uzdolnienia matematyczne starszych przedszkolaków i małych uczniów. Podręcznik, narzędzia diagnostyczne oraz wskazówki do wspomagania rozwoju umysłowego i edukacji uzdolnionych dzieci, Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, Warszawa 2010.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Dojrzałość emocjonalna i jej znaczenie w uczeniu się matematyki, [w:] E. Gruszczyk-Kolczyńska, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wyrównawcze, WSiP, Warszawa 1992.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Układanie i rozwiązywanie nieco bardziej złożonych zadań z treścią, [w:] E. Gruszczyk-Kolczyńska (red.), Edukacja matematyczna w klasie I. Książka dla rodziców i nauczycieli, Wydawnictwo CEBP, Kraków 2014.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku szkolnej edukacji, Edukacja Polska, Warszawa 2009.
Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dziecięca matematyka dwadzieścia lat później. Książka dla rodziców i nauczycieli starszych przedszkolaków, Bliżej Przedszkola, Kraków 2015.
Jeleńska L., Kształcenie myślenia matematycznego, [w:] L. Jeleńska, A.M. Rusiecki, Metodyka arytmetyki i geometrii w pierwszych latach nauczania, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1958.
Kalinowska A., Nauczyciele o edukacji matematycznej, [w:] M. Dąbrowski (red.), Badanie umiejętności podstawowych uczniów trzecich klas szkoły podstawowej. Trzecioklasista i jego nauczyciel, Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa 2009.
Kalinowska A., Pozwólmy dzieciom działać. Mity i fakty w kształceniu myślenia matematycznego, [w:] M. Dąbrowski (red.), Badanie umiejętności podstawowych uczniów trzecich klas szkoły podstawowej. Trzecioklasista i jego nauczyciel, Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa 2009.
Kalinowska A., Umiejętności matematyczne uczniów kończących klasę trzecią. Czytanie tekstów matematycznych, [w:] M. Dąbrowski (red.), Trzecioklasiści 2010. Raport z badań ilościowych, Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa 2011.
Kałmykowa Z.I. (red.), Ostajuszczije w uczenii szkolniki. Problema psychiczeskowo rozwitija, Moskwa 1986.
Kałmykowa Z.I., Problemowo-syntetyczna metodyka diagnostyki nauczalności, [w:] L. Wołoszynowa (red.), Materiały do nauczania psychologii, seria 3, t. 2, PWN, Warszawa 1973.
Klus-Stańska D., Mentalne zniewolenie nauczycieli wczesnej edukacji – epizod czy prawidłowość, „Problemy Wczesnej Edukacji” 2005, nr 1(1).
Klus-Stańska D., Nowicka M., Sensy i bezsensy edukacji wczesnoszkolnej, Harmonia Universalis, Gdańsk 2014.
Kocur M., Arystotelesowskie poglądy konstytutywną częścią filozofii i pedagogiki, [w:] A. Murzyn (red.), Paideia starożytnej Grecji i Rzymu, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011.
Kozielecki J., Rozwiązywanie problemów, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1969.
Kozielecki J., Strategia psychologiczna. Psychologiczna strategia rozwiązywania problemów, Nasza Księgarnia, Warszawa 1975.
Krygowska Z., Zarys dydaktyki matematyki. Cz. 3, WSiP, Warszawa 1980. Piaget J., Mowa i myślenie dziecka, PWN, Warszawa 1992.
Piaget J., Studia z psychologii dziecka, PWN, Warszawa 1966.
Polya G., Odkrycie matematyczne. O rozumieniu, uczeniu się i nauczania rozwiązywania zadań, cz. 1 i 2, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1975.
Pregler A., Wiatrak E. (red.), Ogólnopolskie Badanie Umiejętności Trzecioklasistów. Raport OBUT 2012, 2013 i kolejne, Centralna Komisja Egzaminacyjna, Warszawa.
Puchalska E., Semadeni Z., Nowe spojrzenie na zadanie tekstowe, [w:] Z. Semadeni, J. Bargoń (red.), Nauczanie początkowe matematyki. Tom 1, WSiP, Warszawa 1981.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Dz.U. 2017, poz. 356.
Schaffer H.R., Psychologia dziecka, PWN, Warszawa 2005.
Semadeni Z., Gruszczyk-Kolczyńska E., Treliński G., Bugajska-Jaszczołt B., Czajkowska M. (red.), Matematyczna edukacja wczesnoszkolna. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2015.
Szuman S., Rola działania w rozwoju umysłowym małego dziecka, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1955.
Sławińska M., Tutoring rówieśniczy w edukacji, czyli jak uczniowie uczą się od siebie wzajemnie i co z tego wynika, „Forum Oświatowe” 2015, nr 27(2).
Sobol E. (red.), Ilustrowany słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1999.
Tyszkowa M., Zachowanie się dzieci 5–12 letnich w trudnych sytuacjach zadaniowych, [w:] J. Obuchowska, O.W. Owczynnikowa, J. Reykowski (red.), Badania nad osobowością dzieci i młodzieży, WSiP, Warszawa 1979.
Wertheiner M., Productive Thinking, Harper and Row, New York 1945.
Włodarski Z., Rozwój i kształtowanie doświadczenia indywidualnego, PWN, Warszawa 1975.
Wiszniakowa-Zielenskiy N., Koncepcje rozwoju kreatywnego potencjału człowieka, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2016.
Wygotski L.S., Narzędzie i znak w rozwoju dziecka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Zambrowska M., Karpiński M., Kondratek B., Kompetencje matematyczne trzecioklasistów, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
