Teachers then and now. Changes in the perception and understanding teacher’s educational-upbringing mission

Authors

DOI:

https://doi.org/10.25312/2083-2923.25_04bk

Keywords:

teacher, pedagouge, education, upbringing, school, formation

Abstract

This article offers an account of the current role of teachers and their mission in contemporary education in relation to social and cultural circumstances. The author emphasises reasons for, and effects of, changes in the role of teachers. The article discusses the realities of education and provides information on teachers’ role in educating and developing students. Changes in contemporary education are related to social and environmental contexts. The author notes the current cultural and axiological aspects of teachers’ mission in relation to how previous generations understood these aspects. The text signals the arrangement of relations prevailing in the school environment from the perspective of teachers, students and parents in relation to expectations about the teacher. The study is intended as a form of updating certain issues related to the social perception of the teacher and the question of specifying a new vision of the teacher in light of the ongoing changes in the field of culture, science, upbringing and attitudes to values in ethical terms.

Author Biography

  • Bartłomiej Kozioł, University of the National Education Commission in Krakow

    A first-year doctoral student at the Doctoral School of the Pedagogical University of the National Education Commission in Cracow, in the discipline of literary studies. He is a graduate of the first- and second-cycle degree studies in Polish philology(with a teaching specialisation) at the University of Applied Sciences in Tarnów (formerly the State Higher Vocational School in Tarnów and then the Academy of Applied Sciences in Tarnów). His research area includes analysing motives present in Polish Romantic poetry and modern Polish religious poetry against the background of the wider culture. He
    also reflects on the problems present in didactics.

References

Bauman Z., Kultura w płynnej nowoczesności, Wydawnictwo Narodowego Instytutu Audiowizualnego, Agora SA, Warszawa 2011.

Bykowski I., Nauczyciel w oczach ucznia. Analizy i refleksje, Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, Sosnowiec 2017.

Farson R., Menschenrechte fur Kinder, Monachium 1975.

Jameson F., Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne, [w:] R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów, Wydawnictwo Baran i Suszczyński, Kraków 1998.

Karwatowska M., Autorytety w opiniach młodzieży, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2012.

Kwieciński Z., Nauczyciel na gruzach starego świata, [w:] J.M. Łukasik, I. Nowosad, M.J. Szymański (red.), Szkoła i nauczyciel w obliczu zmian społecznych i edukacyjnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2021.

Laskowski A., Nauczyciel wychowawca. Nadal rola czy już osoba?, [w:] J. Maciąg, I. Stelmasiak (red. nauk.), Być nauczycielem – opiekunem – wychowawcą. Formacja intelektualna czy rzemiosło? Postulaty, szanse a rzeczywistość, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013.

Leśniewska G., Gotowość do zmiany nauczycieli szansą edukacji XXI wieku, „Studia i Prace WNEIZ US” 2016, nr 46/1, s. 39–50.

Łukasik J.M., Nowosad I., Szymański M.J. (red.), Szkoła i nauczyciel w obliczu zmian społecznych i edukacyjnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2021.

Muchacka B., Szymańska M. (red.), Nauczyciel w świecie współczesnym, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008.

Pieniążek M., Uczeń jako aktor kulturowy. Polonistyka szkolna w warunkach płynnej nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2013.

Piwowarski R., Czy praca nauczycieli jest ceniona?, [w:] Pedagogika i edukacja wobec kryzysu zaufania, wspólnotowości i autonomii, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020.

Polak K., Bezradność nauczyciela, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.

Schoenebeck H., Antypedagogika dialogu. Wprowadzenie w rozmyślania antypedagogiczne, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 1994.

Szempruch J., Pytania (d)o nauczyciela w czasach zmian społecznych, [w:] J.M. Łukasik, I. Nowosad, M.J. Szymański (red.), Szkoła i nauczyciel w obliczu zmian społecznych i edukacyjnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2021.

Szmyd K., Uberman M., Nauczyciel w obliczu edukacyjnych dylematów ponowoczesności, [w:] B. Muchacka, M. Szymańska (red.), Nauczyciel w świecie współczesnym, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008.

Szymański M.J., Gwałtowna zmiana społeczna a zmiana edukacyjna, [w:] J.M. Łukasik, I. Nowosad, M.J. Szymański (red.), Szkoła i nauczyciel w obliczu zmian społecznych i edukacyjnych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2021.

Śliwerski B., Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1992.

Ziółkowski P., Pedeutologia. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2016.

Netografia

Bauman Z., Kultura na rynku, „Przestrzeń Społeczna (Social Space)” 2011, nr 1/1, s. 149–164, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przestrzen_Spoleczna_(Social_Space)/Przestrzen_Spoleczna_(Social_Space)-r2011-t1-n1/Przestrzen_Spoleczna_(Social_Space)-r2011-t1-n1-s149-164/Przestrzen_Spoleczna_(Social_Space)-r2011-t1-n1-s149-164.pdf [dostęp: 10.02.2024].

Cybal-Michalska A., Szkoła jako kreator proaktywności podmiotu w świecie wielości możliwości, „Studia Pedagogiczne” 2014, t. LXVII, s. 119–128, https://journals.pan.pl/Content/109854/PDF/09%20Cybal-Michalska.pdf?handler=pdf [dostęp: 10.02.2024].

Czarnek P., W szkole najważniejszy jest nauczyciel, a nie uczeń, https://www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/czarnek-w-szkole-najwazniejszy-jest-nauczyciel-anie-uczen,447452.html [dostęp: 1.06.2024].

Fudala R., Płynna nowoczesność. Czas zabawy i karnawału, „Ogrody Nauk i Sztuk” 2014, nr 4, s. 121–127, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-a148ff84-9caa-403a-9df3-d65e1b80564e [dostęp: 10.02.2023].

Gizowski M., Knyżewski K., Bezdroża i meandry ideowe antypedagogiki, czyli o rozkładzie myśli pedagogicznej i procesu wychowania. Rozważania filozoficzno-etyczne, „Paideia” 2020, nr 2, s. 107–160, https://collegiumverum.pl/wp-content/uploads/2020/04/Gizowski_Knyzewski.pdf [dostęp: 1.06.2024].

Górniewicz J., Mistrz, nauczyciel, wychowawca pokoleń, „Pedagogika Społeczna” 2017, nr 2(64), r. XVI, s. 9–32, http://pedagogikaspoleczna.com/wp-content/uploads/2018/01/PS220179-32.pdf [dostęp: 30.05.2023].

Humanitas, [w:] Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/korpus/szukaj/humanitas.html [dostęp: 7.01.2022].

Just A., Antypedagogika wobec pedagogiki, „Łódzkie Studia Teologiczne” 1996, nr 5, s. 113–126, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.cejsh-518a4a8f-88e7-437a-9a47-69e8959e3857/c/21.pdf [dostęp: 10.02.2024].

Karasowska A., Dylematy. Czy nauczyciel ma zawsze rację?, „Remedium” 2022, nr 4, https://psychologia.edu.pl/czytelnia/61-remedium/680-dylematy-czy-nauczyciel-zawsze-ma-racje.html [dostęp: 10.02.2024].

Karkowska M., Ewolucja koncepcji autorytetu w wybranych filozofiach wychowania, „Pedagogika Filozoficzna” 2006, nr 1, s. 26–36, http://pedagogika-filozoficzna.eu/wpcontent/uploads/2017/12/4-Karkowska-26-36-pf_06.pdf [dostęp: 10.02.2024].

Korbelak M., Burkot J., Autorytet nauczyciela w percepcji uczniów i ich rodziców, „Problemy Współczesnej Pedagogiki” 2016, nr 2(1), s. 7–16, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Problemy_Wspolczesnej_Pedagogiki/Problemy_Wspolczesnej_Pedagogiki-r2016-t2-n1/Problemy_Wspolczesnej_Pedagogiki-r2016-t-2-n1-s7-16/Problemy_Wspolczesnej_Pedagogiki-r2016-t2-n1-s7-16.pdf [dostęp: 10.03.2024].

Miasto Dzieci, https://miastodzieci.pl/czytelnia/piekne-cytaty-o-zawodzie-nauczyciela-na-dziennauczyciela/ [dostęp: 7.01.2022].

Nauczyciel – kiedyś uczył, dziś walczy o przetrwanie w szkole, w której uczeń ma tak naprawdę więcej praw niż on sam, https://demotywatory.pl/4937471/Nauczyciel-kiedys-uczyl-dzis-walczy-o-przetrwanie-w-szkole [dostęp: 10.02.2024].

Nauczyciel z autorytetem to nie mit a rzeczywistość, do której należy dążyć, https://programy.edukacja.gov.pl/nauczyciel-z-autorytetem-to-nie-mit-a-rzeczywistosc-do-ktorej-nalezy-dazyc/ [dostęp: 10.02.2024].

Prysak D., Aktualna rzeczywistość nauczyciela wyzwaniem dla edukacji wysokiej jakości, „Konteksty Pedagogiczne” 2022, nr 1(18), s. 21–35, https://kontekstypedagogiczne.pl/kp/article/view/345 [dostęp: 10.02.2024].

Przybylski B., Autorytet w kryzysie czy brak zapotrzebowania na autorytety? Znaczenie autorytetu dla młodzieży zaangażowanej w życie polityczne Polski, „Przegląd Pedagogiczny” 2013, nr 2, s. 62–70, https://przegladpedagogiczny.ukw.edu.pl/archive/article/274/autorytet-w-kryzysie-czy-brak-zapotrzebowania-na-autorytety-znaczenie-autorytetu-dla-mlodziezy-zaangazowanej-w-zycie-polityczne-polski/article.pdf [dostęp: 10.02.2024].

Skorowski H., Kryzys wartości podstawą kryzysu w świecie, „Studia Elbląskie” 2012, nr XIII, s. 329–350, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Elblaskie/Studia_Elblaskie-r2012-t13/Studia_Elblaskie-r2012-t13-s329-350/Studia_Elblaskie-r2012-t13-s329-350.pdf [dostęp: 10.02.2024].

Solecki R., Mróz A., Autorytet globalnego nastolatka. Analiza wyników ogólnopolskich badań, „Studia z Teorii Wychowania” 2022, t. 13, nr 3, s. 387–398, https://sztw.chat.edu.pl/api/files/view/1997219.pdf [dostęp: 10.02.2024].

Świtała I.M., Autorytet w wychowaniu i edukacji współczesnej młodzieży, „Szkoła – Zawód – Praca” 2023, nr 25, s. 42–54, https://czasopisma.ukw.edu.pl/index.php/szp/article/view/1622/1679 [dostęp: 10.02.2024].

Tuziak B., Autorytet jako zjawisko społeczne. Wymiar lokalny, „Studia Socjologiczne” 2010, nr 2(197), s. 53–88, https://journals.pan.pl/Content/90465 [dostęp: 10.02.2024].

Walczak D., Prestiż zawodu nauczyciela w percepcji różnych aktów życia szkoły, „Studia z Teorii Wychowania” 2016, nr 7/4(17), s. 93–111, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_z_Teorii_Wychowania/Studia_z_Teorii_Wychowania-r2016-t7n4_(17)/Studia_z_Teorii_Wychowania-r2016-t7-n4_(17)-s93-115/Studia_z_Teorii_Wychowania-r2016-t7-n4_(17)-s93-115.pdf [dostęp: 10.02.2024].

Published

2024-06-25

Issue

Section

Artykuły

How to Cite

Teachers then and now. Changes in the perception and understanding teacher’s educational-upbringing mission. (2024). Kultura I Wychowanie, 1/25, 49-68. https://doi.org/10.25312/2083-2923.25_04bk