Nauczyciel wobec inności ucznia na szkolnej scenie dramatu
DOI:
https://doi.org/10.25312/2083-2923.13/2018_119-134Słowa kluczowe:
edukacja, filozofia dialogu, Inny, nauczyciel, uczeńAbstrakt
Głównym celem artykułu: Nauczyciel wobec inności ucznia na szkolnej scenie dramatu jest transpozycja kategorii „inności”, która wywodzi się z filozofii człowieka Józefa Tischnera, na grunt szkolnej dydaktyki i wykorzystanie jej do przedstawienia relacji między nauczycielem i uczeniem. Autorka tego artykułu, bazując na ideach filozofii dialogu, opisuje role ucznia i nauczyciela w procesie edukacyjnym. Wskazuje zarówno przeszkody w możliwościach dialogu (tu zalicza m.in.: bariery wynikające z podstawy programowej, systemu egzaminacyjnego, obligatoryjnego ograniczenia funkcji wychowania, wielości interakcji wychowawczych oddziałujących na jednostkę w społecznym dialogu), jak też określa płaszczyzny, które pozwalają na osiągnięcie porozumienia obu stron w akcie szkolnej komunikacji. Za ważne uznaje wzajemne poznanie w horyzoncie agatologicznym i aksjologicznym, nadanie spotkaniu charakteru wydarzenia uobecniającego. Za cechę niezbywalną właściwie organizowanego procesu dydaktycznego uznaje konieczność przyjęcia przez nauczyciela postawy otwartej wobec inności innego – nie może być Ja-w-sobie-i-dla-siebie, musi się stać ja-z-innym, a nawet ja-dla-innego, znieść własną inność. Głównym celem artykułu: Nauczyciel wobec inności ucznia na szkolnej scenie dramatu jest transpozycja kategorii „inności”, która wywodzi się z filozofii człowieka Józefa Tischnera, na grunt szkolnej dydaktyki i wykorzystanie jej do przedstawienia relacji między nauczycielem i uczeniem. Autorka tego artykułu, bazując na ideach filozofii dialogu, opisuje role ucznia i nauczyciela w procesie edukacyjnym. Wskazuje zarówno przeszkody w możliwościach dialogu (tu zalicza m.in.: bariery wynikające z podstawy programowej, systemu egzaminacyjnego, obligatoryjnego ograniczenia funkcji wychowania, wielości interakcji wychowawczych oddziałujących na jednostkę w społecznym dialogu), jak też określa płaszczyzny, które pozwalają na osiągnięcie porozumienia obu stron w akcie szkolnej komunikacji. Za ważne uznaje wzajemne poznanie w horyzoncie agatologicznym i aksjologicznym, nadanie spotkaniu charakteru wydarzenia uobecniającego. Za cechę niezbywalną właściwie organizowanego procesu dydaktycznego uznaje konieczność przyjęcia przez nauczyciela postawy otwartej wobec inności innego – nie może być Ja-w-sobie-i-dla-siebie, musi się stać ja-z-innym, a nawet ja-dla-innego, znieść własną inność.
Pobrania
Bibliografia
Barnes D., Nauczyciel i uczniowie: od porozumiewania się do kształcenia, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa1988.
Bonowicz W., Kapelusz na wodzie. Gawędy o księdzu Tischnerze, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010.
Bonowicz W., Tischner, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002.
Cudowska A., Dialog w edukacji międzykulturowej – kształtowanie przestrzeni spotkania z Innym, „Pogranicze. Studia Społeczne” 2011, t. XVII, s. 69–83.
Czerska B., Poznawanie wartości, MAW, Warszawa 1986.
Debata o nadziei. W „Jaskini filozofów” rozmawiają prof. Krzysztof Michalski, prof. Barbara Skarga, prof. Władysław Stróżewski i prof. Charles Taylor. Wprowadzenie: Krzysztof Mech, „Tygodnik Powszechny” 2002, nr 21 (2759), s. 10.
Dudzikowa M. (red.), Nauczyciel – uczeń: między przemocą i dialogiem: obszary napięć i typy interakcji, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 1996.
Filek J., Filozofia odpowiedzialności XX wieku, Wydawnictwo Znak, Kraków 2003.
Gajak-Toczek M., Polonista wobec innego. Refleksje aksjologiczne wokół filozofii dialogu Józefa Tischnera, „Przegląd Edukacyjny” 2017, nr 2 (105), s. 2–8.
Gołaszewska M., Fascynacja złem. Eseje z teorii wartości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Gołaszewska M., Istota i istnienie wartości: studium o wartościach estetycznych na tle sytuacji aksjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1990.
Jankowski A., Uczeń w teatrze życia szkolnego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1995.
Janus-Sitarz A., Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze, Universitas, Kraków 2009.
Kamiński K., Filozofia na studiach pedagogicznych, „Przegląd Pedagogiczny” 2013, nr 1 (12), s. 97–104.
Kwaśnica R., Ku dialogowi w pedagogice, [w:] Pedagogika alternatywna: dylematy teorii, red. B. Śliwerski, t. 1, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 1995, s. 79–91.
Kwiatkowska H., Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk 2005.
Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, przeł. J. Hołówka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Okońska E., Co z dialogiem w szkole? (w kontekście refleksji studentów – uczestników przedmiotu Dialog edukacyjny), „Forum Dydaktyczne” 2007, nr 2, s. 19–26.
Ricoeur P., Podług nadziei. Odczyty, szkice, studia, przeł.. S. Ciechowicz, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1991.
Rutkowiak A., „Dialog bez arbitra" jako koncepcja relacji między nauczycielem a uczniem, „Ruch Pedagogiczny” 1984, nr 5/6, s. 120–128.
Rutkowiak J. (red.), Pytanie, dialog, wychowanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
Rynk A., Pedagogika dramatu. Poszukiwania antropologiczno-metodologiczne, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków 2008.
Sporek P., Uczeń jako Inny, nauczyciel jako Inny. Edukacyjny dialog na tle filozoficznej koncepcji człowieka Józefa Tischnera, „Podstawy Edukacji” 2014, nr 7, s. 275–284.
Szary S., Człowiek – podmiot dramatu. Antropologiczne aspekty filozofii dramatu Józefa Tischnera, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2005.
Śnieżyński M., Sztuka dialogu. Teoretyczne założenia a szkolna rzeczywistość, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2005.
Tarnowski J., Postawa dialogu w pedagogice personalistycznej, [w:] B. Śliwerski (red.), Pedagogika alternatywna: dylematy teorii, t. 1, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 1995, s. 115–121.
Tischner J., Bezdroża spotkań, „Analecta Cracoviensa” 1980 (t. 12), s. 137–172.
Tischner J., Dialog z filozofią marksistowską, [w:] K. Bukowski (red.), Filozofia chrześcijańska w dialogu, „Studium Myśli Chrześcijańskiej przy Duszpasterstwie Akademickim”, Kraków 1981.
Tischner J., Dzienniki 1944–1949. Niewielkie pomieszanie klepek, Wydawnictwo Znak, Kraków 2014.
Tischner J., Filozofia dramatu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005.
Tischner J., Inny. Eseje o spotkaniu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2017.
Tischner J., Myślenie według wartości, Wydawnictwo Znak, Kraków 2011.
Tischner J., Praca nad nadzieją bliźniego, „Znak” 1975, nr 1, s. 11–23.
Tischner J., Spór o istnienie człowieka, Wydawnictwo Znak, Kraków 1999.
Tischner J., Świat ludzkiej nadziei, Wydawnictwo Znak, Kraków 2000.
Tischner J., Zarys filozofii człowieka dla duszpasterzy i artystów, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 1991.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2018 Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
