Religia, prawo i polityka. Nierozwiązana zagadka współczesnego islamu(ów)

Abstrakt

Europa na naszych oczach doświadcza przemian demograficznych i kulturowych, których prawdopodobnie nie uda się zahamować; jednym ze skutków tych przemian już teraz jest wzrost stosunku liczby muzułmanów do całkowitej liczby ludności państw zachodniej Europy. Na tle tych zmian, oraz wobec inspirowanych fanatyczną, radykalna odmianą islamu ataków terrorystycznych, powracam do złożonego pytania o relację polityki, prawa i religii w szeroko pojętej tradycji islamu. Czyniąc to, odrzucam jednak uproszczenie, wedle którego islam stanowi jakoby jednolity, bezczasowy i ahistoryczny fenomen, który dla każdego muzułmanina, w każdym czasie i wszelkich okolicznościach, znaczy dokładnie to samo. Islam częstokroć jest istotnie silnie upolityczniony, a niektóre jego interpretacje są zwykłym fanatyzmem, i to właśnie ten fanatyzm i radykalna interpretacja islamu, w połączeniu z koniecznością jego modernizacji i liberalizacji stanowi, moim zdaniem, główną oś problemu. W tym duchu wskazuję na dwie instytucje, które mogłyby w przyszłości posłużyć za swego rodzaju zalążek demokratyzacji w krajach islamskich.