Socjalizm utopijny, niekontrolowany rozwój i współczesne realizacje niemożliwego
DOI:
https://doi.org/10.25312/CH.816Słowa kluczowe:
socjalizm, utopia, marksizm, komunizm, doktryny polityczneAbstrakt
Artykuł prezentuje przekrojowy rozwój idei socjalistycznych, od socjalizmu utopijnego do komunizmu naukowego. Przedstawiona jest relacja współczesnych realizacji myśli socjalistycznej w odniesieniu do ich pierwotnych zamierzeń. Jest to ujęcie badające rozwój idei w kontekście płynności nurtów politycznych, ich granic oraz niekontrolowanego przejmowania z jednej strony przez określone aparaty władzy, a z drugiej przez ruchy obywatelskie. Artykuł omawia poszczególne fazy rozwoju doktryny socjalizmu jako procesu nielinearnego oraz czynnika budującego wybrane obszary politycznych, ekonomicznych i społecznych realiów.
Pobrania
Bibliografia
Bednarek J., Utopia? Tak, poproszę!, „Praktyka Teoretyczna” 2011, nr 4, s. 201–207.
Bluhm H. (red.), Karl Marx / Friedrich Engels: Die deutsche Ideologie, Akademie Verlag GmbH, Berlin 2010.
Brémand N., Introduction:„Socialistes utopiques”, les mal-nommés, „Cahiers d'histoire. Revue d'histoire critique”, vol. 24, s. 13–24.
Domański Z., Wybrane aspekty historii myśli ekonomicznej, „Journal of Modern Science” 2017, vol. 34(3), s. 227–248.
Elbe I., Pomiędzy Marksem, marksizmem i marksizmami: sposoby odczytania teorii Marksa, „Tekstoteka Filozoficzna” 2014, nr 4, s. 73–92.
Georges P., Durkheim i Marks, „Przegląd Socjologiczny / Sociological Review” 1946, nr 8(1–4), s. 195–209.
Ghodsee K., Kobiety, socjalizm i dobry seks: argumenty na rzecz niezależności ekonomicznej, Sonia Draga Sp. z o.o., Warszawa 2020.
Goldstein L.F., Early feminist themes in French utopian socialism: The St.-Simonians and Fourier, „Journal of the History of Ideas” 1982, vol. 43, s. 91–108.
Heymann J., Źródła teorii historyzmu materialistycznego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1990, R. LII, z. 2, s. 303–218.
Jones G.S., Utopian socialism reconsidered, [w:] R. Samuel (red.), People’s History and Socialist Theory (Routledge Revivals), New York 2016, s. 138–144.
Kędziora K., Brzozowski S., Myśleć radykalnie, „Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris” 2014, nr 25, s. 47–65.
Kieca M., Kleska Ł., Socjalizm utopijny Henri'ego Saint-Simona, Roberta Owena i Charlesa Fouriera, Łukasz Kleska, Warszawa 2022.
Klein N., No logo, „Świat Literacki”, Izabelin 2004.
Kołodziej W., Spory teoretyczne anarchistów z marksistami i socjalistami. Cz. I, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2012, nr 17, s. 432–444.
Kuligowski P., Wczesny socjalizm i przyszłość, „Praktyka Teoretyczna” 2019, nr 3(29), s. 8–14.
Leopold D., The Structure of Marx and Engels Considered Account of Utopian Socialism, „History of Political Thought” 2005, vol. 26(3), s. 443–466.
Luksemburg R., Reforma socjalna czy rewolucja, [w:] Kryzys socjaldemokracji, Książka i Prasa, Warszawa 2005, s. 15–19.
Maliński J., Technika jako zjawisko historyczne w myśli Karola Marksa, Edmunda Husserla i Martina Heideggera, „Filo-Sofija” 2016, nr 16(32), s. 163–176.
Marx K., Kapitał. Krytyka ekonomii politycznej, Książka i Wiedza, Warszawa 1951.
Marx K., Engels F., Manifest komunistyczny, Książka i Wiedza, Warszawa 1969.
Marx K., Engels F., Marx & Engels Collected Works, Lawrence & Wishart, 1975.
Mazan B., Uwagi o „Utopiach w rozwoju historycznym” Aleksandra Świętochowskiego, „Prace Polonistyczne Studies in Polish Literature” 1977, nr 33, s. 117–131.
Missalowa G., Francuski socjalizm utopijny i jego wpływ na polską myśl rewolucyjną w latach 1830–1848, [w:] H. Katz (oprac.), Wiosna Ludów w Europie. Cz. 2, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1951, s. 5–165.
Nowak-Posadzy K., Czym była Marksowska krytyka ekonomii politycznej?, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2018, nr 1(2), s. 101–116.
Ochocki A., Marks a teoria realnego socjalizmu, „Colloquia Communia” 1986, nr 25(2–3), s. 259–270.
Ostrowski A., Socjalizm jako hipertrofia indywidualizmu. Lwa Karsawina recepcja poglądów Karola Marksa na przykładzie rozważań na temat postępu, „Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris” 2018, nr 40, s. 129–155.
Owen R., Wybór pism, PWN, Kraków 1959.
Padoł R., Lenin o roli poznania historycznego, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Ekonomiczno-Społeczne” 1974, nr 53(1), s. 7–15.
Picon A., Utopian socialism and social science, [w:] Th.M. Porter, D. Ross (red.), The Cambridge history of science. Volume 7: The modern social sciences, Cambridge University Press, Cambridge 2003, s. 71–82.
Prone A., Richaud M., Pour sortir du capitalisme: Eco-partage ou communisme, L’Harmattan, Paris 2012.
Rauszer M., Ludowy antyklerykalizm. Nieopowiedziana historia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2023.
Rogers C., Robert Owen, utopian socialism and social transformation, „Journal of the History of the Behavioral Sciences” 2018, vol. 54, s. 256–271.
Rowe N., ‘It’s destroyed me completely’: Kenyan moderators decry toll of training of AI models, 2023, https://www.theguardian.com/technology/2023/aug/02/ai-chatbot-training-human-toll-content-moderator-meta-openai [dostęp: 20.11.2023].
Rudziński R., Etyczne i historyczne uzasadnienie socjalizmu, „Etyka” 1970, nr 7, s. 77–99.
Sieradzki M., Obiektywny i subiektywny aspekt problematyki klas społecznych w marksizmie, 1978, https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/d76ef6a5-7865-4459-b8ac-cf309b35da38/content [dostęp: 20.11.2023].
Stanisławek J., From Marx to Marxo-Leninism, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria” 2018, nr 4, s. 257–267.
Szmulewicz K., Konstrukcje nadziei w utopiach Roberta Owena, Charlesa Fouriera i Flory Tristan, [w:] J. Gromysz, R. Włodarczyk (red.), Utopia a edukacja. T. 1. O wyobrażeniach świata możliwego, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2016, s. 87–94.
Talbot M., An Emancipated Voice: Flora Tristan and Utopian Allegory, „Feminist Studies” 1991, vol. 17, s. 219–239.
Taylor K., Political ideas of the utopian socialists, Routledge, London 2013.
Urban M., Indywidualizm–kolektywizm a ideologie polityczne, „Studia Politologiczne” 2010, nr 17, s. 160–171.
Walicki A., Marksizm i „skok do królestwa wolności”, 1993, https://pf.uw.edu.pl/images/NUMERY_PDF/006/PF_1993-R2_201_Walicki-A_Marksizm.pdf [dostęp: 20.11.2023].
Warski A., Kotowicz L., Rozwój socjalizmu od utopii do nauki, Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza”, Warszawa 1948.
Weeks K., The Problem with Work: Feminism, Marxism, Antiwork Politics and the Postwork Imaginaries, Duke University Press, Durham–London 2011.
Wikipedia, hasło: digital nomad, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_nomad [dostęp: 20.11.2023].
Wiktor Z., Róża Luksemburg i socjalistyczna strategia dla Europy, „Nowa Krytyka” 2015, nr 35, s. 237–246.
Włodarczyk J., Między neo-komunizmem a humanitarnym techno-socjalizmem, przyszłość lewicy jest niepewna, 2020, https://liberte.pl/miedzy-neo-komunizmem-a-humanitarnym-techno-socjalizmem-przyszlosc-lewicy-jest-niepewna/ [dostęp: 28.01.2024].
Wodniak K., Jak zorganizować się lepiej. Spółdzielnie, 2019, https://rownosc.eu/jak-zorganizowac-sie-lepiej-spoldzielnie/ [dostęp: 20.11.2023].
Zbyrad T., Nowy wymiar zniewolenia, czyli o syndromach globalizacji, „Roczniki Nauk Społecznych” 2006, nr 34, s. 55–80.
Zuboff S., Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2020.
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
