Zakażenia HIV – uwarunkowania psychospołeczne i profilaktyka
DOI:
https://doi.org/10.25312/CH.809Słowa kluczowe:
HIV, AIDS, uzależnienia, narkotyki, alkohol, nałóg, zakażenia, programy prewencyjneAbstrakt
Artykuł analizuje zagadnienie zmian we wciąż panującej w Polsce epidemii zakażeń wirusem HIV i skupia się na poszukiwaniu zależności pomiędzy tym zjawiskiem a wszechobecnymi w dzisiejszym świecie uzależnieniami jako czynnikami ryzyka. Koncentruje się ponadto na metodach walki z wyżej wymienionymi problemami od strony psychologicznej i społecznej pod kątem zarówno prewencji, jak i przeciwdziałania skutkom.
Pobrania
Bibliografia
Asrat B., Lund C., Ambaw F., Schneider M., Adaptation of the WHO group interpersonal therapy for people living with HIV/AIDS in Northwest Ethiopia: A qualitative study, „PLoS One” 2020, vol. 15(1), s. e0228138.
Bogatko K., Drabarz A., Śmiszek K., Przeciwko dyskryminacji. Poradnik prawny, Fundacja Fundusz Współpracy, Warszawa 2013.
Cybulski M., Karczewski J.K., Krzyżak M., Maksymowicz-Jaroszuk J., Pawłowska M., Wiedza na temat zakażeń wirusem HIV oraz postawy wobec osób z HIV/AIDS wśród studentów kierunku Zdrowie Publiczne Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, „Problemy Higieny i Epidemiologii: organ Polskiego Towarzystwa Higienicznego” 2012, t. 93, nr 3, s. 618–622.
Dalley J.W., Roiser J.P., Dopamine, serotonin and impulsivity, „Neuroscience” 2012, vol. 215(26), s. 42–58.
Dindo L., Van Liew J.R., Arch J.J., Acceptance and Commitment Therapy: A transdiagnostic behavioral intervention for mental health and medical conditions, „Neurotherapeutics” 2017, vol. 14(9), s. 546–553.
Fleischer-Stępniewska K., Parczewski M., Szetela B., Zubkiewicz-Zarębska A., Gładysz A., Zakażenia HIV i AIDS – poradnik dla lekarzy, Continuo, Wrocław 2014.
Fundacja Pomorski Dom Nadziei, https://www.pomorskidomnadziei.pl/projekty/punkt-diagnostyczno-konsultacyjny/sopot/ [dostęp: 8.10.2025].
Global HIV & AIDS statistics – Fact sheet, 2023, https://www.unaids.org/en/resources/fact-sheet [dostęp: 8.10.2025].
Guzowski K., Czym jest dyskryminacja i równe traktowanie, 2015, https://bip.mkidn.gov.pl/pages/koordynator-do-spraw-rownego-traktowania/czym-jest-dyskryminacja-i-rowne-traktowanie.php [dostęp: 8.10.2025].
HIV and AIDS, 2025, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hiv-aids [dostęp: 8.10.2025].
HIV and AIDS, b.r., https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/hiv-and-aids [dostęp: 8.10.2025].
Imacka J., Bulsa M., Ryzykowne zachowania seksualne młodzieży jako czynnik zwiększający ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową, „Hygeia” 2012, t. 47, nr 3, s. 272–276.
Integration of Mental Health and HIV Interventions, 2022, https://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/integration-mental-health-hiv-interventions_en.pdf [dostęp: 8.10.2025].
Jacob A., Wang P., Alcohol Intoxication and Cognition: Implications on Mechanisms and Therapeutic Strategies, 2020, https://www.researchgate.net/publication/339215569_Alcohol_Intoxication_and_Cognition_Implications_on_Mechanisms_and_Therapeutic_Strategies [dostęp: 17.02.2025].
Jeden Świat, https://stowarzyszeniejedenswiat.org [dostęp: 8.10.2025].
Jędrzejko M., Linowski K., Trzeźwość i uzależnienia jako wyzwanie duszpasterskie i pedagogiczne, Wydawnictwo Diecezji Radomskiej Ave, Radom 2012.
Jentsch J.D., Roth R.H., Taylor J.R., Role for dopamine in the behavioral functions of the prefrontal corticostriatal system: implications for mental disorders and psychotropic drug action, „Progress in Brain Research” 2000, vol. 126, s. 433–453.
Kamińska-Otok E.E., Jakość życia pacjentów zakażonych ludzkim wirusem upośledzenia odporności (HIV), „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2020, nr 26(2), s. 169–174.
Li L., Liang L.J., Ding Y., Ji G., Wu Z., Effects of cognitive behavioral therapy on improving depressive symptoms and increasing adherence to antiretroviral medication in people with HIV: A systematic review, 2022, https://www.researchgate.net/publication/365247777_Effects_of_cognitive_behavioral_therapy_on_improving_depressive_symptoms_and_increasing_adherence_to_antiretroviral_medication_in_people_with_HIV [dostęp: 17.02.2025].
Magrys S.A., Olmstead M.C., Alcohol intoxication alters cognitive skills mediated by frontal and temporal brain regions, „Brain and Cognition” 2014, vol. 85(1), s. 271–276.
Malinowska-Sempruch K., Dąbkowska M., Nowe zakażenia HIV wśród osób używających narkotyków drogą iniekcji. Czy możemy spać spokojnie?, „Alkoholizm i Narkomania” 2013, t. 26, nr 2, s. 187–198.
Markowitz J.C., Perry S.W., Klerman G.L., Interpersonal psychotherapy of depressed HIV-positive outpatients, „Psychiatric Services” 1992, vol. 43(9), s. 885–891.
Nakimuli-Mpungu E., Musisi S., Wamala K., Okello J., Ndyanabangi S., Birungi J., Nanfuka M., Etukoit M., Mayora C., Ssengooba F., Mojtabai R., Nachega J.B., Harari O., Mills E.J., Effectiveness and cost-effectiveness of group support psychotherapy delivered by trained lay health workers for depression treatment among people with HIV in Uganda: a cluster-randomised trial, „The Lancet Global Health” 2020, vol. 8(3), s. e387–e398.
Niedźwiedzka-Stadnik M., Nowakowska-Radziwonka E., Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w Polsce w 2024 roku, http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/hiv_aids/index.htm [dostęp: 8.10.2025].
Ninnoni J.P., An exploratory qualitative study of the psychological effects of HIV diagnosis: The need for early involvement of mental health professionals to improve linkage to care, „BMC Public Health” 2023, vol. 23, 17449.
Okonji E.F., Mukumbang F.C., Orth Z., Vickerman-Delport S.A., van Wyk B., Psychosocial support interventions for improved adherence and retention in HIV care, „BMC Public Health” 2020, vol. 20, 1841.
Podstawowe informacje epidemiologiczne, 2025, https://aids.gov.pl/hiv_aids/450-2-2/?cn-reloaded=1 [dostęp: 8.10.2025].
Popiel A., Pragłowska E., Psychoterapia poznawczo-behawioralna – praktyka oparta na badaniach empirycznych, „Psychiatria w Praktyce Klinicznej” 2009, nr 2(3), s. 146–155.
Profilaktyka HIV/AIDS, b.r., https://www.gov.pl/web/psse-radziejow/profilaktyka-hivaids [dostęp: 8.10.2025].
Schack M.B., Munabi-Babigumira S., Tornøe C.W., Andersen M., People Living with HIV and AIDS: Experiences towards Antiretroviral Therapy, „International Journal of Environmental Research and Public Health” 2023, vol. 20(4), s. 3000.
Sulzer D., How Addictive Drugs Disrupt Presynaptic Dopamine Neurotransmission, „Neuron” 2011, vol. 69(4), s. 628–649.
Świdzińska A., HIV i AIDS, b.r., https://www.gov.pl/web/wsse-poznan/hiv-i-aids [dostęp: 8.10.2025].
Szetela B., Ulotka informacyjna na zlecenie Krajowego Centrum ds. AIDS, Społeczny Komitet ds. AIDS, Warszawa 2025.
Trantham-Davidson H., Chandler L.J., Alcohol-induced alterations in dopamine modulation of prefrontal activity, „Alcohol” 2015, vol. 49(8), s. 773–779.
Walendzik-Ostrowska A., Majka R., Dec-Pietrowska J., Brodzikowska M., Ankiersztejn-Bartczak M., Psychospołeczne konteksty epidemii HIV w Polsce, „Przegląd Epidemiologiczny” 2023, nr 77(3), s. 302–316.
Wojciechowska J., Stygmat i dyskryminacja osób żyjących z HIV/AIDS, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2004, z. 4, s. 415–423.
Zawilska J., Tomaszewska A., Związki psychoaktywne stosowane w celu zwiększenia aktywności seksualnej: chemiczny seks, „Farmacja Polska” 2019, nr 75(2), s. 92–96.
Zażywanie narkotyków a HIV, b.r., https://leczymyuzaleznienia.pl/zazywanie-narkotykow-a-hiv/ [dostęp: 5.11.2024].
Zemishlany Z., Aizenberg D., Weizman A., Subjective effects of MDMA (‘Ecstasy’) on human sexual function, „European Psychiatry” 2001, vol. 16(2), s. 127–130.
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
