ZARZĄDZANIE INNOWACYJNE W GOSPODARCE I BIZNESIE NR 1(34)/2022
Jerzy Janczewski*https://orcid.org/0000-0002-6994-2683
Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
e-mail: jerzyjanczewski@poczta.onet.pl
Danuta Janczewska** https://orcid.org/0000-0003-1013-5665
Społeczna Akademia Nauk
e-mail: janczewska@republika.pl
Mikrosamochody w systemie współdzielonej
mobilności
https://doi.org/10.25312/2391-5129.34/2022_10jjdj
Współdzielona mobilność rozwija się bardzo dynamicznie,
a w ostatnim okresie jej narzędziem są niskoemisyjne samo-
chody i środki transportu mikromobilności o napędzie elektrycz-
nym, takie jak: hulajnogi, skutery, rowery, a także mikrosamo-
chody. Zakłada się, że system współdzielonych elektrycznych
mikrosamochodów, podobnie jak skuterów, hulajnóg i rowerów,
powinien zniwelować problemy środowiskowe, na przykład ha-
łas lub zanieczyszczenie powietrza, problemy z parkowaniem
i natężeniem ruchu.
Mikrosamochody elektryczne łączą pozytywne cechy samocho-
dów z zaletami takich środków transportowych mikromobilności,
jak elektryczne hulajnogi, rowery czy skutery, zapewniając ich
użytkownikom wygodną i indywidualną formę transportu. Mikro-
samochody mogą być oszczędnym środkiem służącym do trans-
portu, a ich rozpowszechnienie w usłudze wynajmu samochodów
jest możliwe, choć nadal pozostaje na wczesnym etapie rozwoju.
Artykuł ma charakter przeglądowy, a jego głównym celem jest
wskazanie na potencjał i możliwości wykorzystania mikrosamo-
chodów elektrycznych jako narzędzi współdzielonej mobilności
w miastach. Całość artykułu zwieńczono podsumowaniem.
Słowa kluczowe: mikrosamochód, system współdzielonej mo-
bilności, transport miejski
* Drinż.JerzyJanczewski,adiunktwKatedrzeSystemówTransportunaWydzialeInforma-
tyki,ZarządzaniaiTransportuAkademiiHumanistyczno-EkonomicznejwŁodzi.
** Drinż.DanutaJanczewska,adiunkt,SpołecznaAkademiaNaukwŁodzi.
148 Jerzy Janczewski, Danuta Janczewska
Wstęp
Współdzielonamobilnośćrozwijasiębardzodynamicznie,awostatnimokresiejej
narzędziemsąniskoemisyjnesamochodyiśrodkitransportumikromobilnościona-
pędzieelektrycznym,takiejak:hulajnogi,skutery,roweryimikrosamochody.Zakła-
dasię,żesystemwspółdzielonychelektrycznychmikrosamochodów,podobniejak
skuterów,hulajnógirowerów,powinienzniwelowaćproblemyśrodowiskowezwią-
zanezhałasemlubzanieczyszczeniempowietrza,atakżeproblemyzparkowaniem
inatężeniemruchu.
Najważniejszekorzyścizewspółdzieleniaśrodkówtransportuwmieściepole-
gająnatym,żejedenpojazdużywanyjestprzezwieleosób,mniejszyjestudział
wpodróżachmiejskichprywatnychsamochodów,następujeograniczeniekongestii
izmniejszenieemisjidwutlenkuwęgladoatmosfery,mieszkańcymajądodyspozy-
cjiiswobodnegowyboruróżnesposobyprzemieszczaniasię(Janczewski,Janczew-
ska,2022).
Obecniecorazwiększegoznaczenianabierawspółdzieleniemikrosamochodów,
któreprzeciwniedoswoichpełnowymiarowychodpowiednikówstanowiąperspek-
tywicznąopcję dlazrównoważonejmobilnościmiejskiej.Napływ mikrosamocho-
dówelektrycznychmożedoskonalewpisaćsięwobszarmobilności,skuteczniewy-
pełniająclukęmiędzykorzystaniemzsamochoduprzezjednegopasażeraatakimi
środkamimikromobilności,jakhulajnogi,roweryczyskutery,orazoferującprzy-
stępnycenowodostępdobezemisyjnegoiwygodnegotransportu.
Artykułmacharakterprzeglądowy,ajegogłównymcelemjestwskazanienapo-
tencjał imożliwości wykorzystania mikrosamochodów elektrycznych jako narzędzi
współdzielonejmobilnościwmiastach.Całośćartykułuzwieńczonopodsumowaniem.
Mikrosamochód jako narzędzie mobilności
Mikrosamochódtoterminużywanyzwykledlasamochodówonajmniejszychroz-
miarachztrzemalubczteremakołami.
Wlicznej grupie mikropojazdów, wich bogatej historii powstania irozwoju,
możnaodnaleźćpewnecharakterystycznecechyiwyróżnić(Janczewski,Janczew-
ska.2020:206):
– pojazdynapędzanesiłąludzkichmięśni–zużyciempedałów(ang.velocars),
– pojazdywypełniającelukęmiędzymotocyklem asamochodem(ang.cycle-
cars),
– pojazdyprzypominającewyglądembąblelubpęcherze(ang.bubble cars),
– jednomiejscowemikropojazdydlaosóbniepełnosprawnych,takzwanewózki
inwalidzkie(ang.invacars),
– samochodyvoiturette,
– czterokołowce(ang.quadricycle).
149Mikrosamochody w systemie współdzielonej mobilności
Specyficzne typy mikrosamochodów obejmują samochody bąbelkowe, samo-
chodyrowerowe,samochodyinvacar,lekkieiciężkieczterokołowceorazsamocho-
dyvoiturette1.Powstanietychsamochodówsięgapoczątkówmotoryzacji.Pierwsze
ichkonstrukcjebyłyprymitywne,głośneizawodne,leczzapewniałyindywidualną
mobilnośćdlatysięcymałozamożnychosóbitymsamymodegrałykluczowąrolę
wrozwojumotoryzacji.
MikrosamochodystałysiępopularnewEuropiewpierwszychlatachpodrugiej
wojnieświatowej,gdzienapoczątkupowszechnieużywanomotocykli.Pierwotnie
silnikistosowanewmikrosamochodachbyłyprzeznaczonedlamotocykli.Mikrosa-
mochodyzaczęłyzyskiwaćnapopularności,gdyżzapewniałylepsząochronęprzed
warunkamiatmosferycznymiimożnabyłonimikierowaćwyłącznienapodstawie
prawajazdynamotocykl.
Popyt na tani osobisty transport zmotoryzowany iniewielkie zużycie paliwa
spowodowały,żemikrosamochodynabrałydużegoznaczeniazarazpodrugiejwoj-
nieświatowejorazgdycenypaliwwzrosły,częściowozpowodukryzysusueskiego
z1956roku.Popularnośćmikrosamochodówtrwaładopóźnychlatpięćdziesiątych.
Ichprodukcjazostałabardzoograniczonapodkonieclatsześćdziesiątychzewzględu
naszybkiebogaceniesię społeczeństwitymsamymkonkurencję zestronywięk-
szych iwygodniejszych samochodów. Nie bez znaczenia było też wydłużanie się
odległościindywidualnychpodróży.
Mikrosamochody–rodzajpołączeniamotocyklaisedana–mierząmniejniżtrzy
metrydługości,majątrzylubczterykoła,niemogąosiągaćdużychprędkości(do
45km/h)iprzewożąmaksymalniedwieosoby.Większośćznichwcześniejbyłatrój-
kołowcami,cowwielukrajachoznaczało,żekwalifikowałysiędoniższychpodat-
kówibyłypostrzeganejakomotocykle.Innąwspólnącechąmikrosamochodówjest
niedużamocipojemnośćsilnikanapędowego(około10–15kW/500cm3)iniewiel-
kamasawłasna(około500kg).Mikrosamochódmożemiećnadwozieotwartelub
zamknięte,takabychroniłużytkownikówprzedwarunkamiklimatycznymi.Obecnie
dziękizastosowaniunapęduelektrycznegowiększośćtegotypupojazdównieemi-
tujedwutlenkuwęgla,awspółczesnyakumulatormożezgromadzićwięcejenergii
itymsamympozwalanadłuższepodróże.
Takjakwprzypadkukażdejnowejformymobilności,równieżwodniesieniudo
mikrosamochodówstosujesięróżnorodnepodziałyinazwy,któresąużywanedla
skategoryzowaniaodmiandostępnychnarynku.Ważnymicechamiwyróżniający-
mimikrosamochodysąichmasawłasnaidopuszczalnaprędkość,któresytuująte
pojazdy pomiędzy klasycznymi samochodami amotorowerami. Nawet wobrębie
1 Klasycznymprzykłademsamochodu bąbelkowegojestBMWIsetta(Kultowa BMW Iset-
ta 300,2019),samochodurowerowego(cyclecars)–brytyjskiAdamson(Special Features / Cycle-
cars,2011),samochoduinvacar–jednomiejscowysamochóddlaosóbniepełnosprawnych(Part-
ner. Twoja przyszłość, b.r.), czterokołowca – powszechnieznanerenaulttwizy(Pulman, 2010),
zaśsamochoduvoiturette–trójkołowiecwyprodukowanyprzezfirmęLéonBolléeAutomobiles
w1895roku(LéonBollée,2022).
150 Jerzy Janczewski, Danuta Janczewska
tej–itakjużwąskiej–kategoriiobserwujesięwieleróżnicpodwzględemwyglądu
mikrosamochodów,atakżeichklasyfikacji.Wzależnościodkoncepcjiprzyjętejdo
opisaniamikrosamochodu,pojazdytemożnasklasyfikowaćjako(Lam,2021):
1.Lekkieczterokołowce–klasyfikacjastosowanawEuropiedlapojazdówczte-
rokołowych,któreważąniewięcejniż425kgiporuszająsięnieszybciejniż
45km/h.
2. NEV odang.Neighbourhoods Electric Vehicles (strefowepojazdyelektrycz-
ne)–kategoriastosowanawStanachZjednoczonychdlapojazdów,którepo-
ruszająsięzprędkościąnieprzekraczającą25mil/h(40km/h)iważąmniejniż
1400kg.Poruszaniesiętymipojazdamijestczęstodozwolonejedynienadro-
gach,naktórychograniczenieprędkościwynosi30mil/h,cooznacza,żezgod-
niezprawemniemogąoneporuszaćsięposzybszycharteriachiautostradach.
3.Samochody kapsułowe – pojazdy autonomiczne, które zapewniają transport
zpunktudopunktudlaliczbyosóboddwóchdodziesięciu,majądużąprzestrzeń
wewnątrz,abypasażerowiemoglisięzrelaksowaćicieszyćkomfortemjazdy.
Mikrosamochodynajczęściejsąobjęteodrębnymiprzepisamiwporównaniuze
zwykłymisamochodami. Ponadto obowiązująograniczonewymogi dotyczące ich
rejestracjiiuprawnieńichkierowców.
Mikrosamochodyzajmująmniejmiejscanaparkingu,sątańszeweksploatacji,
szczególnieteznapędemelektrycznym,gdyżniemajątradycyjnegosilnikaiskrzy-
nibiegów,aichawariesąrzadsze.Czynnościobsługoweniewiążąsięnaprzykład
zwymianą filtrów, oleju, atylko zokresowym przeglądem akumulatora, silnika
elektrycznego,układujezdnegoikierowniczego.Istotnesąteżulgipodatkowe.
Mikrosamochody łączą pozytywne cechy samochodów zzaletami pojazdów
mikromobilności, zapewniając użytkownikom zoptymalizowaną ibardziej zwin-
ną formę transportu. Wielkość mikrosamochodów oznacza, że wramach systemu
mobilnościmogąwsposóbzrównoważonyzaspokajaćpotrzebytransportoweużyt-
kownikówwmiastachiwobszarachpodmiejskich.Mikrosamochodyporuszająsię
zwystarczającąprędkością,aby zapewnićbezpieczeństwonaulicachiwcentrach
miast.Zastosowanysilnikelektrycznypozwalanadużeprzyspieszanie,dziękiczemu
niedochodzidozakłóceniapłynnościruchudrogowego.Mikrosamochodynieposia-
dajązbędnejmasyaniprzestrzeni,dziękiczemuefektywniewykorzystująpotrzebną
donapęduenergię.Zpunktuwidzeniakosztówtransportusądroższeniżtransport
motorowerem,aletańszeniżtransportklasycznymsamochodem.
Mikrosamochodyporuszająsiępodrogachwspólniezpozostałymisamochoda-
mi.Kwestiedyskusyjnedotyczącemikrosamochodów,wymagającestałegodozoru
idoskonalenia, obejmują bezpieczeństwo, konstrukcję pojazdu oraz uregulowania
prawne.
Najważniejszymzagadnieniemjestbezpieczeństwoiwtymobszarzewciążjest
dużo do udoskonalenia – od sprawniejszego zawieszenia po bardziej wytrzymałą
isztywniejsząramępojazdu, poduszkipowietrzneiinne systemybezpieczeństwa,
151Mikrosamochody w systemie współdzielonej mobilności
którelepiejchroniąkierowcęprzedkolizjąijejkonsekwencjami.Mikrosamochody
towwiększościpojazdybardzoproste,nieskomplikowaneiniedoskonałetechnolo-
gicznie(wporównaniudoklasycznychsamochodów),gdyżtakiejestzałożeniedla
tegotypupojazdów.Mająbyćprostewbudowieiużytkowaniu,aprzedewszystkim
tanie,oszczędneimobilnewdużychmiastach.
Uregulowaniaprawnenarzucajądoskonaleniekonstrukcjiizapewnieniebezpie-
czeństwawszystkimużytkownikomsystemutransportowego.Wprzypadkumikro-
samochodówkoniecznejestdoprecyzowanieiwprowadzeniewiększejliczbyprze-
pisówokreślającychwymogibezpieczeństwa.Brakujestandaryzacjiiwytycznych,
którychpowinniprzestrzegaćproducenci.Ponadtoniektórezmikrosamochodównie
wymagająodużytkownikówprawajazdy.
Istotnąrolę wzachęcaniuklientówdo zakupulub skorzystaniazusługi trans-
portuodgrywająprojektiwyglądpojazdu.Racjonalnykonsumentzwyklewybiera
najbardziejodpowiednidlasiebiepojazd,uwzględniającswojepotrzeby,alezwraca
teżuwagęnatakzwanydesign.Klientównależyzachęcićdoużytkowaniamikro-
samochodu,dlategodesignpojazdumusiodzwierciedlaćstylżycia,jakijestbliski
użytkownikowi.Zdrugiejstronyprojektującmikrosamochód,trzebawziąćpoduwa-
gęryzykonieodpowiednichzachowańinnychosób.Pojazdyzotwartymnadwoziem
mogązostaćszybciejuszkodzoneprzezpostronneosoby,atakżezłatwościąprze-
mieszczonewniewłaściwemiejscazewzględunaniewielkąmasęmikrosamochodu.
Konstrukcja powinna uwzględniać fakt intensywnego użytkowania icechować się
zwiększonąwytrzymałością.
Oprócz transportu indywidualnego mikrosamochody mogą być wykorzystane
wdostawachpaczekostatniejmili.Przykłademjestnapędzanysiłąludzkichmięśni
czterokołowiectestowanyprzezfirmęUPS(DaSilva,2022).Zewzględunastały
wzrost sprzedaży we-commerce itym samym wzrost dostaw przesyłek na całym
świeciemiastaifirmykurierskieszukająrozwiązań,którepozwoliłybyograniczyć
liczbękonwencjonalnychpojazdówdostawczychporuszającychsiępoulicach(zob.
Byron,2018).
Mikrosamochody w usłudze współdzielonej mobilności
Współdzielonamobilność toobszar,wktórymstale zachodzązmiany obejmujące
wszystkie aspekty transportu: od miejskiej komunikacji autobusowej po zdalnie
sterowane hulajnogi. Przestrzeń współdzielonej mobilności tworzy nie tylko dy-
namicznyrozwójśrodkówtransportowych,aletakżemodelibiznesowych.Prawie
każdegorokuwmiastachnacałymświeciepojawiająsięinnowacyjnefirmy,które
starająsięzaspokajaćindywidualnepotrzebytransportowemieszkańców.
Najważniejszerodzajemobilnościwspółdzielonejto:transportpubliczny,wspól-
neużytkowaniesamochodów,wspólnekorzystaniezrowerów,wspólnekorzystanie
zeskuterów,wspólnekorzystaniezmotorowerówiwspólnekorzystaniezhulajnóg.
152 Jerzy Janczewski, Danuta Janczewska
Popularnośćwspólnegoużytkowaniaśrodkówprzemieszczaniasięjestzwiązana
ztakimizaletami,jakwygoda,szybkość,niskikoszt,atakżekwestiezdrowotne–
zwłaszczawczasiepandemii.
Mobilnośćindywidualnana krótkich dystansach jestprzedmiotem zaintereso-
waniamikromobilności(naprzykładrowery,hulajnogi).Samochodyosobowepro-
duktywnie wykorzystuje się na dłuższych dystansach, przy komplecie pasażerów.
Tymczasemfaktemjest,żeprzezwiększośćczasusamochody(własnelubwspół-
dzielone)sąprzeważnieużytkowanetylkoprzezjednąosobęniezależnieoddługości
trasydopokonania.NaprzykładwParyżuśredniewykorzystaniewolnychmiejsc
wsamochodzieindywidualnymwynosiokoło10%.Podobniejestwinnycheuropej-
skichmetropoliach.
Nadecyzjęorezygnacjizsamochodujakośrodkamobilnościwmieścienajwięk-
szywpływ mająwpierwszejkolejnościtakieczynniki, jakparkowanie iogranicze-
niastrefowe(naprzykładwcentrummiasta),adopieropóźniejkoszty (Gopal,2021).
Współdzieleniemikromobilnoścideterminująmiędzyinnymiobawydotyczącebez-
pieczeństwa,szczególniewprzypadkuużytkowaniajednośladów,kulturamobilności,
warunkiklimatyczne,atakżedemograficzne(zob.Janczewski,Janczewska,2022).
Istniejezasadniczaróżnicamiędzymikromobilnościąacarsharingiem,którawy-
nikaprzedewszystkimzoferowanychśrodkówtransportu.Oddawnapojawiająsię
ofertywspółdzieleniamikrosamochodówzarównowfirmachzajmującychsięcar-
sharingiem,jakiuoperatorówmikromobilnościwmiastach.
WPolscezróżnychwzględówmikrosamochodyspalinoweielektryczneniesąjesz-
czewystarczająco popularne,aczynnikamizniechęcającymi sągłównie: cenazakupu
takiegopojazdu,niedogodnośćprocesuładowania,obawaobezpieczeństwoorazmen-
talnośćkierowców.Wnaszymkrajunadaldominujepogląd,iżsamochódświadczyosta-
tusieizamożnościjegowłaściciela/użytkownika.Mikrosamochodysąbardziejpopularne
weFrancji,Włoszech,wNiemczech,SkandynawiiiHolandii.NaZachodzieztakichsa-
mochodówkorzystająprzedewszystkimosobystarszeorazludziemłodzi,nawetdobrze
sytuowani,traktująctonajczęściejjakosposóbnazakorkowanemiasta(Grygier,2013).
Pozakwestiąpopularnościtakichsamochodówjakoprywatnegośrodkalokomo-
cjiciekawejestrównieżto,jakwyglądaichsytuacjawewspółdzielonejmobilności
(Mikrosamochody w carsharingu. Czy podzielą los BlueCara?,2021).WPolscemi-
krosamochodyelektryczneniespotkałysięzzainteresowaniemklientówimusiały
zostaćwycofanezusługicarsharingu,jakpokazujeprzykładzKrakowa(zob.Tra-
ficar wycofuje Zhidou D2S z Krakowa. Czy zatem mikrosamochody w carsharingu
mają w ogóle sens?,2019).Pozawymienionymprzykładembrakujedziałańzob-
szaruwynajmumikrosamochodów,choćnależałobyzwrócićuwagęnadwuosobowe
samochodysmartEQ,któremawswojejflociefirmaPanekCarSharing.Smartjest
pełnoprawnymsamochodem,lecznależydosegmentuautmałych,natomiastwy-
cofanewKrakowiezusługicarsharingumałepojazdymiałystatusmikrosamocho-
dów,którymimożnabyłokierować,posiadającprawojazdykategoriiB1.Smartów
153Mikrosamochody w systemie współdzielonej mobilności
elektrycznychwwarszawskiej flocie jest tylkokilka, więc ite samochodymożna
potraktowaćjakopojedynczeprzypadki,jakdotądniewzbudzającewiększegozain-
teresowaniawśródklientówcarsharingu(zob.Elektryczne smarty EQ do wynajęcia
na minuty w Warszawie, 2019). Odwrotnie było wprzypadku samochodów smart
fortwoznapędemkonwencjonalnym,którewykorzystałwswejusłudzenajwiększy
operatorcarsharingunaświecieCar2Go(obecnieShareNow).Tesamochodystano-
wiłydużączęśćpółnocnoamerykańskiejfloty,aniższykoszticheksploatacjipozwo-
liłnaznaczneobniżeniestawekwynajmu(Gopal,2021).
WPradzeoferowanajestusługaRe-Voltbazującanaelektrycznychmikrosamo-
chodachchińskiejmarkiJiayuanLingzu(zob.TEST: Re.volt (Praga),2018;Czechy
i Słowacja zgodne w sprawie micro-carsharingu,2018).PodobniewsłowackichKo-
szycachmożnawypożyczyćelektrycznymikrosamochód.Słowackausługanazywa
sięSharenGoijestjedynąusługącarsharinguwSłowacji(zob.Free Mobility,2022).
Tasamausługabyładostępna równieżwstolicySłoweniiLublanie.SharenGofunk-
cjonowałood2013rokurównieżweWłoszechwMediolanieiRzymie,jednakwpo-
łowie2020rokuzawiesiłoświadczenieusług(Mikrosamochody w carsharingu.Czy
podzielą los BlueCara?,2021).
Pozawymienionymiprzypadkamipróżnoszukaćmikrosamochodów,zwłaszcza
małorozpowszechnionychmarek,winnycheuropejskichfirmachzajmującychsię
wynajmemautnaminutylubgodziny,ajeślijużwystępują,toflotylicząconajwy-
żejkilkadziesiątsamochodów.Nieoznaczatojednakbrakudziałańwtejdziedzinie,
gdyżrenomowanemarkisamochodowestalesprawdzająpotencjałmikrosamocho-
dówwusłudze carsharingu. Przykłademjest firma Citroenzmodelem ami, firma
RenaultzmodelemtwizyczyToyotazprojektemha:mo.
Mikrosamochódamiwliczbieokołodwudziestusztukjestdostępnywfabrycz-
nymcarsharingugrupyPSA–Free2Move(zob.Mały Citroen na duży carsharing?,
2020;Citroen Ami review,2022).Jesttozamknięty,zabezpieczającyużytkownika
przedwarunkamipogodowymipojazdelektrycznydlaszerszejgrupyosób,stosun-
kowo niedrogi wusłudze wynajmu. Nie wymaga posiadania prawa jazdy, zatem
możebyćprowadzonyprzezszesnastolatków,coznaczniezmniejszabarierędostęp-
nościdlaosób, które niedysponująuprawnieniami do samodzielnegokierowania
pojazdempełnowymiarowym.
GrupaRenaultjestjednymzpionierówwewprowadzaniunarynekelektryczne-
gomikrosamochodutwizytestowanegopodkątemmodelibiznesowychcarsharingu
iwynajmusamochodów(zob.Gregorczyk,2018).Jednymzatutówwynajmumikro-
samochodujestprzystępnośćcenowa,czyliniższeopłaty(wprzypadkutwizymoże
tobyćokołosiedmiucentówzaminutę2).
2 Tooddwóchdotrzechrazymniejniżwprzypadkukorzystaniazusługiprzewozulubwspól-
negoprzejazdutradycyjnympojazdem,któranaprzykładwParyżukosztujeśrednio30centówza
minutę(Kendall,2020).Danesąorientacyjne,zewzględunakryzysenergetycznyw2022roku
mogłyuleczwiększeniu.
154 Jerzy Janczewski, Danuta Janczewska
Twizyzostałwprowadzonynarynekwkilkukrajach,międzyinnymiweFran-
cji.WMarsyliiwchwiliuruchomieniausługiTOTEMmobi3dostępnychbyłookoło
180pojazdów elektrycznych twizy, które, jak wprzypadku większości usług sha-
ringowych,wypożyczano za pośrednictwemaplikacjimobilnych (Kendall,2020).
Usługatazostałajednakpopewnymokresiefunkcjonowaniazawieszona(zob.TO-
TEM mobi, c’est quoi?,b.r.).
Opróczusługioferowanej wMarsyliirozwiązanieTOTEMmobiwykorzystu-
jącepojazdyrenaulttwizybyłowdrażanewinnychfrancuskichośrodkach.Jednym
zprzykładówjestKomisjaEnergiiAtomowej wGrenoble,wktórejwykorzystano
rozwiązanieTOTEMmobidoprzemieszczaniasiępo64-hektarowymtereniesiedzi-
byKomisji.W2020rokupojazdytewprowadzonotakżewAwinionie(zob.Kendall,
2020).
Przeprojektowanawersjarenaulttwizyzostała zaproponowanawJaponii jako
NissanNewMobilityConcept(NMC)iwpaździerniku2013rokuwdrożonawJo-
kohamiewusłudze carsharingu onazwie ChoimobiYokohama (pojapońsku cho-
imobioznaczałatwąmobilność).Wciągupierwszegomiesiącazusługiskorzystało
ponad2700klientów(zob.Nissan NMC,2022;Nissan New Mobility Concept,2016;
More than 2,700 sign up in first month of “Choimobi Yokohama” Car Sharing Ser-
vice using NISSAN New Mobility CONCEPT Ultra-Compact EV,2013;Toyota: City
lib by HA:MO – nowy model transportu,2014).
Koncepcjitrzy-lubczterokołowychmiejskichmikropojazdówstaleprzybywa4,
aociągłym zainteresowaniu mikrosamochodami elektrycznymi świadczą kolejno
powstającekonstrukcjeprzeznaczonedozastosowańwcarsharingu.Jednymztakich
przykładów może być mikrosamochód ozmiennej geometrii spółki Triggo, która
zmniejszymlubwiększympowodzeniempróbujewPolsceskomercjalizowaćswoją
konstrukcję(zob.Lubczański,2018;Domaszewicz,2022).Inneprzykładyto:izra-
elskidwuosobowyczterokołowiecCityTransformer,którypodobniejakpolskimi-
kropojazdmożezmieniaćrozstawkół(Staniszewski,2021);pojazdiEVzduńskiej
firmyiEVMotors(zob.iEV Z – iEV Motors,b.r.);dwuosobowy,trójkołowynimbus
one,budowanyprzezamerykańskąspółkęNimbuszMichigan(zob.The „Nimbus
One” is Another Interesting Electric Vehicle!,2022).
Elektrycznemikrosamochodyintegrująsięztrendemautonomizacjitransportu,
takżemiejskiego.Tentrendjestprocesemnieuniknionym,aczkolwiekwciążbudzi
obawymiędzy innymiobezpieczeństwo. Możliwość wykorzystaniazdalnego ste-
rowania jazdą samochodów będących wusługach carsharingu jest korzystna dla
3 „Małepojazdy,małeprzejazdy,małeceny”(Small vehicles, Small trips, Small prices)to
mottousługiTOTEMmobicarsharingu, uruchomionej,abyosiągnąćtrzygłównecele:zmniej-
szyćruchuliczny,ograniczyćzanieczyszczenieizaoferowaćrozwiązaniemobilnościdostępnedla
wszystkich(Kendall, 2020).Dlaporównaniaw2020rokucenawynajmuelektrycznegosamocho-
durenaultzoewynosiłaod21do31centówzaminutę(Randall,2020).
4 Więcej przykładów mikropojazdów podano wpublikacji Janczewski, Janczewska, 2022:
30–35,163–166.
155Mikrosamochody w systemie współdzielonej mobilności
operatorów,ponieważdziękizdalnymrelokacjompojazdówzestrefmartwychdo
miejsc,gdzienasamochodywspółdzielonejestpopyt,usługodawcymoglibyznacz-
nieoszczędzićnakosztachdojazdówpracownikówtechnicznychdotakichpojaz-
dów.Toprzyniosłobyprzedewszystkimoszczędnościczasupoświęcanegonatakie
relokacjeisłużyłobyzwiększeniuwydajnościsystemu(zob.Nie tylko Litwini testują
zdalne sterowanie samochodów. Polacy również!,2021;Microcar, Birò’s pilot pro-
ject for autonomous driving,2022).Autonomicznymikrosamochódtorównieżoczy-
wistekorzyścidlajegoużytkownika.
Jakwynikazpowyższego,nietylkoproducenci,aleiekspercirynkumotoryza-
cyjnegowidząoptymistycznieprzyszłośćmikrosamochodówelektrycznychiszansę
ichszerokiegowykorzystaniawruchumiejskim.Niemniejjednakjakwkażdymro-
dzajudziałalnościgospodarczejkoniecznajestprzedewszystkimopłacalność,której
brakjestprzyczynądotychczasowychniepowodzeń.Ponadtoniezbędnajest„zmiana
mentalna,któraprzekierujespojrzenienapodróżzpojazdunamobilnośćjakousłu-
gę”(Mikrosamochody w carsharingu.Czy podzielą los BlueCara?,2021).
Potencjał i perspektywa szerszego wykorzystania
mikrosamochodów
Mikrosamochody elektryczne mogą uzupełniać transport publiczny. Dysponują
oneakumulatoramiozasięguod80do200km,cowystarczawwielumiastachna
przemieszczaniesięnaśrednieodległości.Biorącpoduwagęmniejszeakumulato-
ry, niższekosztyjednostkoweimniejszewymagania dotyczącewielkości miejsca
parkingowego,usługęwspółdzieleniamikrosamochodówmożnazapewnićpoprzy-
stępnychcenach.Wrazzezwiększonymzainteresowaniemwszystkichuczestników
systemumobilnościpojazdytemogąbyćatrakcyjnezarównodlaużytkowników,jak
ioperatorów.
ZdaniemVenkateshaGopala,jakiautorówniniejszegoopracowaniadlawspół-
dzielonej mobilności potrzebny jest kolejny nowy środek transportu. Carsharing
zwykorzystaniem mikrosamochodów nie tylko umożliwia podróżowanie więcej
niżjednemupasażerowi,aletakżechroniużytkownikaprzedzmiennymiwarunka-
miatmosferycznymiizapewniamiejscenaniewielkibagaż.Najważniejsząróżnicą
pomiędzypełnowymiarowymisamochodamiamikrosamochodamisąkosztyopera-
cyjnewynajmu,acozatymidziestawkinajmu.Mikrosamochodywewspółdzielo-
nejmobilnościmogąskuteczniekonkurowaćcenowozinnymipojazdamiudostęp-
nianymi wtej usłudze, szczególnie zsamochodami elektrycznymi. Niższe koszty
eksploatacjimikrosamochodówmająbezpośredniwpływnadziałalnośćwzakresie
carsharingu.Jakopojazdyelektrycznesamochodyteniewymagajątakjakpojazdy
konwencjonalnerozbudowanejobsługiinaprawy.Wprawdziemniejszeakumulatory
oznaczająkrótszyzasięg,alezatoprzekładająsięnaszybszeładowanie,choćna-
dalotwartąkwestiąpozostajeinfrastrukturaichładowania.Kosztyprzechowywania
156 Jerzy Janczewski, Danuta Janczewska
iparkowaniamikrosamochodówsąniewielkie,ponieważwięcejniżjedenmożebyć
zaparkowanyna zwykłym miejscuparkingowym.Towłaśnie kosztyużytkowania
mikrosamochodów zadecydowały oich popularności wniektórych krajach Azji
iAmerykiPołudniowej.
Zpunktu widzenia miast iorganizatorów transportu elektryczne mikrosamo-
chodysąkorzystne,gdyżumożliwiająskuteczniejszewdrażanienowychinicjatyw
transportowychwzakresiezrównoważonegotransportumiejskiego.Dodatkowoze
względuna ich przystępnośćcenową wkażdym modelubiznesowym wspólnego
korzystania zsamochodów mikrosamochody mają ogromny potencjał wzakresie
wspieraniarównościtransportu,zapewniającmobilnośćspołecznościomoniskich
dochodachitymniezadowolonymzdotychczasowychformtransportu.Flotacar-
sharingowaśredniowykorzystujejednolubdwamiejscawsamochodzie,apozo-
stałedwalubtrzypozostajązwykleniewykorzystane.Hulajnogi,skuteryimoto-
roweryprzysparzająproblemówzbezpieczeństwemizajętościąchodników,conie
jestpozytywniepostrzeganewwiększościmiast(Gopal,2021).Ztychpowodów
pojawiasięobiecującaperspektywadlaszerszegozastosowaniamikrosamochodów
wmiastach.
Podsumowanie
Zuwaginakoniecznośćracjonalnegowykorzystaniazasobówenergiiiodchodzenia
odnieodnawialnychpaliwkopalnychstaleposzukujesięnaświeciealternatywnych
sposobówmobilności.Lekkiepojazdyelektrycznewpisująsięwtentrend,charak-
teryzująsięniskimpoziomemzużyciaenergii,sąpostrzeganejakojednazważnych
formindywidualnejmobilnościwmiastachisposóbnaograniczanienegatywnych
skutkówmotoryzacji.
Mikrosamochody elektryczne łączą pozytywne cechy samochodów zzaletami
takichśrodkówtransportowychmikromobilności,jakelektrycznehulajnogi,rowery
czyskutery,zapewniającużytkownikom wygodną iindywidualnąformę transpor-
tu.Mikrosamochodymogąbyćoszczędnymśrodkiemsłużącymdotransportu,aich
rozpowszechnieniewusłudzewynajmusamochodówjestmożliwe,choćnadalpozo-
stajewewczesnymetapierozwoju.
Firmy iprzedsiębiorcy zajmujący się usługą współdzielonej mobilności wmia-
stachdostrzegajązaletymikrosamochodów,stądwięcmnogośćichrozwiązańipró-
bywdrożenianaszersząskalęwmiastacheuropejskich.Niebezznaczeniajesttakże
zmianawzorcówiprzyzwyczajeńzwiązanychztransportemindywidualnym,wszcze-
gólnościdojazdamidopracyipozostałychmiejscmigracjimieszkańcówmiast.
157Mikrosamochody w systemie współdzielonej mobilności
Bibliografia
Are ‘microcars’ the future of shared mobility services? (2021),https://thenextweb.
com/news/microcars-future-of-shared-mobility-syndication [dostęp:
10.07.2022].
ByronD.L.(2018),UPS Tries Delivery Tricycles As Seattle’s Traffic Doom Looms,
https://www.wired.com/story/ups-delivery-tricycle-seattle/ [dostęp:
10.07.2022].
Citroen Ami review (2022), https://www.topgear.com/car-reviews/citroen/ami
[dostęp:15.07.2022].
Czechy i Słowacja zgodne w sprawie micro-carsharingu (2018), https://autonami-
nuty.org/czechy-i-slowacja-zgodne-w-sprawie-micro-carsharingu/ [dostęp:
11.07.2022].
DaSilvaS.(2022),UPS Is Testing Pedal-Powered Delivery Bike-Van-Thingies in
NYC, https://jalopnik.com/ups-is-testing-pedal-powered-delivery-bike-van-
thingies-1849064350?utm_medium=sharefromsite&utm_source=_twitter
[dostęp:15.07.2022].
DomaszewiczZ.(2022),Chmury nad Triggo: kurs dołuje, twórca pojazdu odszedł
z zarządu. Co dalej z nadzieją polskiej mikromobilności?,https://smartride.
pl/chmury-nad-triggo-kurs-doluje-tworca-pojazdu-odszedl-z-zarzadu-co-
dalej-z-nadzieja-polskiej-mikromobilnosci/[dostęp:24.07.2022].
Elektryczne smarty EQ do wynajęcia na minuty w Warszawie(2019),https://www.
motocaina.pl/artykul/elektryczne-smarty-eq-do-wynajecia-na-minuty-w
-warszawie-31380.html[dostęp:10.07.2022].
Free Mobility(2022),https://site.sharengo.sk/[dostęp:11.07.2022].
GopalV.(2021), Micro(car)mobility: Can ‘Microcars’ Accelerate the Next Wave of
Shared Mobility?,https://www.autonomy.paris/en/microcarmobility-can-mi-
crocars-accelerate-the-next-wave-of-shared-mobility/[dostęp:10.07.2022].
GregorczykK.(2018),Renault i ADA uruchamiają Moov’in.Paris By Renault,ht-
tps://francuskie.pl/renault-i-ada-uruchamiaja-moovin-paris-by-renault/ [do-
stęp:26.07.2022].
Grygier M. (2013), Mikrosamochody: moda, konieczność czy rozsądek?, ht-
tps://moto.wp.pl/mikrosamochody-moda-koniecznosc-czy-rozsadek
-6068409142867073a[dostęp:10.07.2022].
iEV Z – iEV Motors(b.r.),https://www.ievmotors.com/ievz[dostęp:23.07.2022].
Janczewski J., Janczewska D. (2020), Mikromobilność z perspektywy rozwoju ro-
werów, hulajnóg i mikrosamochodów. Ujęcie retrospektywne,„Zarządzanie
InnowacyjnewGospodarceiBiznesie”,nr1(30).
JanczewskiJ.,JanczewskaD.(2022),Mikromobilność w transporcie osób i ładunków,
WydawnictwoAkademiiHumanistyczno-EkonomicznejwŁodzi,Łódź.
158 Jerzy Janczewski, Danuta Janczewska
KendallT.(2020), TOTEM mobi: shared electric mobility with the Twizy,https://
www.renaultgroup.com/en/news-on-air/news/totem-mobi-shared-electric-
mobility-with-the-twizy/[dostęp:11.07.2022].
Kultowa BMW Isetta 300 (2019), https://trends.com.pl/kultowa-bmw-isetta-300/
[dostęp:9.07.2022].
LamA.(2021),Why Size Matters: Carsharing with Microcars,https://invers.com/
en/blog/why-size-matters-carsharing-with-microcars/[dostęp:10.07.2022].
Léon Bollée (2022), [w:] Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9on_
Boll%C3%A9e[dostęp:9.07.2022].
LubczańskiM.(2018),Triggo to elektryczny pojazd z Polski. Jest zaprojektowany ty-
powo pod carsharing,https://autokult.pl/32363,triggo-to-elektryczny-pojazd
-z-polski-jest-zaprojektowany-typowo-pod-carsharing[dostęp:24.07.2022].
Mały Citroen na duży carsharing?(2020),https://autonaminuty.org/maly-citroen-na
-duzy-carsharing/[dostęp:11.07.2022].
Microcar, Birò’s pilot project for autonomous driving (2022), https://www.break-
inglatest.news/entertainment/microcar-biros-pilot-project-for-autono-
mous-driving/[dostęp:27.07.2022].
Mikrosamochody w carsharingu. Czy podzielą los BlueCara?(2021),https://auto-
naminuty.org/mikrosamochody-w-carsharingu-czy-podziela-los-bluecara/
[dostęp:10.07.2022].
More than 2,700 sign up in first month of “Choimobi Yokohama” Car Sharing Ser-
vice using NISSAN New Mobility CONCEPT Ultra-Compact EV (2013),
https://archive.ph/20131130152146/http://www.houseofjapan.com/auto-mo-
to/more-than-2700-sign-up-in-first-month-of-choimobi-yokohama-car-shar-
ing-service-using-nissan-new-mobility-concept-ultra-compact-ev#selec-
tion-649.1-649.133[dostęp:12.07.2020].
Nie tylko Litwini testują zdalne sterowanie samochodów. Polacy również!(2021),
https://autonaminuty.org/nie-tylko-litwini-testuja-zdalne-sterowanie-samo-
chodow-polacy-rowniez/[dostęp:27.07.2022].
Nissan New Mobility Concept(2016),https://global.nissannews.com/en/releases/re-
lease-63798829c9debc5a57c0d861a9014af9-nissan-new-mobility-concept
[dostęp:12.07.2022].
Nissan NMC (2022), https://upwikipl.top/wiki/Renault_Twizy#Carsharing_pro-
grams[dostęp:12.07.2022].
Partner. Twoja przyszłość(b.r.),https://partner-med.pl/produkty/wozki-elektryczne/
wozek-inwalidzki-elektryczny-invacare[dostęp:9.07.2022].
PulmanB.(2010),Renault Twizy (2011): the tandem-seat electric city car,https://
www.carmagazine.co.uk/car-news/first-official-pictures/renault/renault-
twizy-2011-the-tandem-seat-electric-city-car/[dostęp:9.07.2022].
RandallCh.(2020),Renault to replace Moov’in with Zity in Paris,https://www.elec-
trive.com/2020/02/25/renault-to-replace-moovin-with-zity-in-paris/[dostęp:
26.07.2022].
159Mikrosamochody w systemie współdzielonej mobilności
Special Features / Cyclecars(2011),https://web.archive.org/web/20111002072932/
http:/www.carhistory4u.com/the-last-100-years/special-features/cyclecars/
great-britainuk[dostęp:9.07.2022].
StaniszewskiM.(2021),IAA Mobility 2021 – City Transformer – elektryczny składa-
ny mikrosamochód,https://automotyw.com/iaa-mobility-2021-city-transfor-
mer-elektryczny-skladany-mikrosamochod/ [dostęp:24.07.2022].
TEST: Re.volt (Praga) (2018),https://autonaminuty.org/test-re-volt-praga/ [dostęp:
11.07.2022].
The “Nimbus One” is Another Interesting Electric Vehicle! (2022),https://www.iny-
erself.com/post/the-nimbus-one-is-another-interesting-electric-vehicle [do-
stęp:24.07.2022].
TOTEM mobi, c’est quoi? (b.r.),https://www.totem-mobi.fr/[dostęp:24.07.2022].
Toyota: City lib by HA:MO – nowy model transportu(2014),https://www.newsauto.
pl/toyota-cite-lib-hamo-nowy-model-transportu/[dostęp:11.07.2022].
Traficar wycofuje Zhidou D2S z Krakowa. Czy zatem mikrosamochody w carsharin-
gu mają w ogóle sens?(2019),https://autonaminuty.org/zhidou-d2s-wycofa-
ny-z-floty-traficara-czy-zatem-mikrosamochody-w-carsharingu-maja-w-o-
gole-sens/[dostęp:10.07.2022].
Summary
Microcars in the shared mobility system
Shared mobility is developing very dynamically. It includes low-
-emission cars and electric-powered micro-mobility transport
means, such as: scooters, bicycles as well as micro-cars. It is
assumed that a system of shared electric microcars, like scooters
and bicycles, should overcome environmental problems such as
noise or air pollution, parking and traffic problems.
Electric microcars combine the positive features of cars with
the advantages of such micro-mobility means of transport,
such as electric scooters, bicycles, providing their users with
a comfortable and individual form of transport. Micro cars can
be an economical means of transport and their popularization
in the car rental service is possible, although it is still at an early
stage of development.
The article is a review and its main aim is to show the potential
and possibilities of using electric microcars as tools for shared
mobility in cities. The article ends with a summary.
Keywords: microcar, shared mobility system, city transport
