Emilia Figurska*

KULTURA I WYCHOWANIE NR 2(22)/2022

Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi, Filia w Wodzisławiu Śląskim Kierunek: pedagogika opiekuńczo-wychowawcza

e-mail: figurska.emilia@gmail.com

Emocje/uczucia nauczycieli podczas przeprowadzania rozmów z rodzicami/ opiekunami podopiecznych

https://doi.org/10.25312/2083-2923.22_s3ef

Wstęp

Szkoła XXI wieku funkcjonuje w układzie, w którym podstawowa komórka społecz- na, jaką powinna być rodzina, coraz częściej zaniedbuje swą podstawową funkcję – wychowawczą. Rodzice/opiekunowie uczniów coraz częściej przerzucają swoją rolę wychowawców dzieci na nauczycieli. Dzieci i młodzież wymagają coraz większej ilości działań wychowujących, gdyż zasób wynoszonych z domu wartości, postaw i zacho- wań zawiera coraz więcej wzorców społecznie niepożądanych i nieakceptowanych. Gdy wzorce społeczne w przeszłości były wyraziste, hierarchia wartości jednolita

* Emilia Figurska – magister biologii w specjalności biologia stosowana i molekularna. Na- uczyciel biologii w Zespole Szkół Licealnych i Technicznych w Rydułtowach. Zainteresowania: woj- sko, układanie puzzli i czytanie kryminałów.

i powszechnie akceptowana, rola szkoły była dużo łatwiejsza. Zachowania odbiega- jące od przyjętej normy społecznej szkoła po prostu restrykcyjnie tępiła. Dzisiejsza szkoła musi stworzyć system komunikacji między uczestnikami życia szkolnego, do którego należą główni klienci szkoły – rodzice, ich dzieci i nauczyciele1.

Polska szkoła przechodzi w ostatnich latach przez szereg reform, jednak da się za- uważyć, iż dalej pozostaje w schemacie nauczania masowego. Przeprowadzane refor- my, moim zdaniem, nie przekładają się na poprawę funkcjonowania uczniów w danej placówce, a jedynie generują coraz to więcej frustracji na linii rodzic/opiekun–na- uczyciel. Ostatnimi czasy w wielu przeróżnych dziedzinach sięgamy do metod i tech- nik, które były stosowane w kulturach plemiennych: nurt bliskości czy nurt rodziciel- stwa. W polskiej edukacji również powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na to, co było kiedyś. Bardzo dawno temu dominowała relacja mistrz–uczeń, uczeń zdobywał wiedzę i informacje oraz je poszerzał podczas kontaktów z mistrzem oraz w trakcie tych kontaktów uczeń sam szukał odpowiedzi na nurtujące go pytania2.

Edukacja w ostatnich latach uczy głównie myślenia składającego się w klucz od- powiedzi, po to, by przygotować młodzież do zdawania testów. Uczniowie czują się przytłoczeni presją i stresem, ponieważ chcą/muszą zdać egzaminy jak najlepiej3. Nikt jednak nie zwraca uwagi na nauczycieli, którzy również muszą mierzyć się z presją ze strony „władz” (miasto, powiat, dyrekcja, rodzice), aby uczniowie pozdawali egzaminy jak najlepiej. Nawet jeśli ci uczniowie nie rokują dobrze na zdanie owych egzaminów. Uczeń, nauczyciel, szkoła i rodzice uczniów przedstawiają się nam jako mecha- nizm – część wielkiego mechanizmu przyrody: jak w jednym, tak w drugim działają określone siły, rządzą prawa, od których znajomości i zastosowania zależy, o ile ten mechanizm okaże się sprawny i jakie wyda rezultaty. Zasadniczym czynnikiem wy- chowania i edukacji w szkole powinien być nauczyciel, a raczej, jakie przejawia war- tości i jaki chciałby być. Dlatego w żadnym zawodzie człowiek nie ma tak wielkiego

znaczenia, jak w zawodzie nauczyciela4.

Nauczycielowi przez całą swoją pracę towarzyszy ogromny stres nie tylko wyni- kający z presji jak najlepszego zdania egzaminów przez uczniów, ale również z dokła- dania nadmiarowych obowiązków, jak również z kontaktów z rodzicami i przeprowa- dzania z nimi (rodzicami) rozmów pedagogicznych.

O osobowości nauczyciela i wychowawcy można przeczytać w pismach wielu wy- bitnych przedstawicieli pedagogiki. Zazwyczaj teksty te dotyczą pedagoga idealnego, czyli opisują zestaw cech przydatnych w tym zawodzie. Według W. Okonia, dobry pedagog powinien umieć rozumieć relacje między ludźmi, posiadać wiedzę na temat

1 P. Ziółkowski, Pedagogizacja rodziców – potrzeby i uwarunkowania, Wydawnictwo Uczelnia- ne GSW, Bydgoszcz 2016, s. 157.

2 M. Marcela, Jak nie zwariować ze swoim dzieckiem. Edukacja, w której dzieci same chcą się uczyć i rozwijać, Wydawnictwo Muza SA, Warszawa 2020, s. 77–78.

3 Tamże, s. 84.

4 J.W. Dawid, O duszy nauczycielstwa, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1932, s. 5–6.

nauczania i wychowania oraz być kreatywny. Autor ten wskazuje również trzy różne perspektywy, z których można rozważać osobowość pedagoga: pedagogiczną (relacje z uczniem), psychologiczną (cechy osobowe pedagoga) oraz społeczną (postawa spo- łeczna). Te trzy perspektywy można zrozumieć jako dodatkowy argument na rzecz zajmowania się osobowością pedagoga w sposób interdyscyplinarny. Wykorzystując wiedzę i narzędzia dostępne w naukach takich, jak filozofia, psychologia, socjologia oraz pedagogika, można próbować tworzyć pełny, wieloaspektowy i dobrze zbadany obraz osobowości idealnego pedagoga5.

Spośród wielu kompetencji, które nauczyciel musi posiadać, wymienia się rów- nież kompetencje specjalistyczne, dydaktyczne i psychologiczne lub interpretacyjno-

-komunikacyjne, kreatywno-krytyczne, współdziałania, pragmatyczne i informatycz- no-medialne. Potrzebnymi kompetencjami w pracy nauczyciela są również kompe- tencje interpretacyjne, moralne i komunikacyjne.

Kompetencje komunikacyjne są zasadniczym elementem i należy je interpreto- wać jako zdolność do rozmowy z wszystkimi ludźmi, z którymi nauczyciel się porozu- miewa. Przeprowadzana rozmowa powinna cechować się bezwarunkową akceptacją drugiej osoby, jak również powinna zawierać umiejętność prezentowania własnych poglądów oraz umiejętne przedstawienie problemu, którego ta rozmowa dotyczy.

Kolejnymi kompetencjami, jakie powinien posiadać nauczyciel, to kompetencje psychologiczne. Obejmują pozytywne nastawienie do uczniów, rodziców uczniów czy jakikolwiek innych osób oraz wykazują się umiejętnością unikania szumów komuni- kacyjnych z innymi osobami, z którymi nauczyciel rozmawia6.

Czy nauczyciel musi więc być robotem, zdolnym wykonać wszystko, być wszech- stronnie wykształconym i ciągle się dokształcać poprzez różnorodne kursy i szkole- nia, zadowolić uczniów, rodziców, dyrekcję? Czy to nie jest za dużo jak na jedną oso- bę? Nauczyciel to nie robot i czasem (coraz częściej) „pęka”, ponieważ ogarniają go różnorodne emocje – te dobre i te złe.

W obecnych czasach wychowanie młodego człowieka jest szczególnie skompliko- wane i czasochłonne. Wymaga od rodziców i nauczycieli ogromnej pracy, odpowie- dzialności i cierpliwości. Szkoła jest miejscem, gdzie zachodzą relacje między nauczy- cielami i uczniami, ale także miejscem spotkań i oddziaływań nauczycieli i rodziców. To miejsce, w którym podejmowany jest trud wychowania. Rodzicie i nauczyciele winni zdawać sobie sprawę, iż wychowanie nie jest sprawą prywatną, lecz ma wymiar społeczny. Od tego, czy na płaszczyźnie nauczyciele–rodzice występuje zbieżność ce- lów wychowania, zależy, jakie będą jego efekty. Cele domu i szkoły mogą być zbieżne

5 A. Lasota, E. Pisarzowska, Pożądane cechy osobowości nauczyciela-pedagoga w ujęciu kla- sycznych i współczesnych koncepcji, „Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna” 2016, vol. 41(7),

s. 77–88, https://lasota.up.krakow.pl/files/Osobowosc_nauczyciela.pdf [dostęp: 18.04.2022].

6 M. Balukiewicz, Miłość jako powinność nauczyciela wychowawcy w pracach wybranych peda- gogów, [w:] K. Kamiński (red.), Miłość a pedagogika, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020, s. 174–175.

wtedy, kiedy istnieje dobra współpraca między szkołą i rodziną oraz okazywanie wza- jemnego szacunku domu i szkoły7.

Rodzice, jak i nauczyciele, modelują i oddziałują na danego ucznia przez swoje zachowanie czy wyrażanie własnych poglądów. Stosunkowo rzadko się zdarza, że kon- takty obu stron (rodziców i nauczycieli) są bliskie. Obie te grupy nie widują się ze sobą zbyt często. Zwykle do spotkań takich dochodzi w momencie wyznaczenia spotkania (wywiadówki) z wszystkimi rodzicami. Często się również zdarza, że czas na przepro- wadzenie rozmowy indywidualnej po takim spotkaniu jest bardzo ograniczony8.

Można wyciągnąć wniosek, iż współpraca rodziców ze szkołą w zakresie zagad- nień, które będą dotyczyły dziecka, jego edukacji czy zachowania jest nad wyraz ko- nieczna. Współpraca pomiędzy szkołą a domem bezpośrednio wpływa na proces edukacyjny dziecka. Odpowiedzialność za edukację dziecka pomiędzy rodzicami a nauczycielami wykazuje również cechy elastyczne – które dopuszczają różne wa- rianty wzajemnego partnerstwa obu stron. Udowadnia też, że współpraca, która po- lega na zaangażowaniu w proces edukacyjny ma bardzo cenną wartość dla rozwija- jących i dorastających uczniów, jak i dla połączonych wspólnym celem nauczycieli i rodziców9.

Trudne sytuacje wychowawcze nieodłącznie towarzyszące okresowi adolescencji wymagają kontaktów nauczycieli z rodzicami. Efektywna komunikacja z rodzicami wymaga przestrzegania kilku podstawowych zasad:

• zorganizowanie przestrzeni do rozmowy,

• słuchanie i dostrajanie się do rozmówcy,

• podtrzymywanie kontaktu,

• wyjaśnienie wątpliwości,

• zadawanie pytań,

• odzwierciedlanie uczuć i dzielenie się własnymi uczuciami10.

Nauczyciel, rozmawiając z opiekunami swoich podopiecznych, odbiera od nich różnorodne informacje, na które reaguje sprecyzowanymi myślami czy odczuciami. Zachowanie nauczyciela wynika z faktu, iż do całości rozmowy, którą przeprowadza, dochodzą do niego przeróżne sygnały niewerbalne, takie jak: wygląd, mimika twarzy czy tak zwany sposób bycia. Reakcja nauczyciela będzie zależała od danego kontek- stu i od znaczenia, jakie sami nauczyciele nadają danej sytuacji. Reakcja taka nastąpi, gdyż uwaga nauczyciela będzie zwrócona na osobę, z którą rozmawia, a druga strona tej rozmowy również odpowie na zachowanie dokładnie w ten sam sposób11.

7 L. Pawelski, Prawdy i fikcje w polskiej oświacie, „Nowa Szkoła” 2000, nr 3, s. 5–6.

8 T. Gordon, Wychowanie bez porażek w szkole, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2017, s. 343.

9 M. Mendel, Rodzice i szkoła. Jak współuczestniczyć w edukacji dzieci?, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001, s. 25.

10 T. Garstka, Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami. Poradnik dla nauczycieli, Dr Josef Raabe, Warszawa 2008, s. 1–3.

11 E. Góralczyk, Nauczycielem być… Jak zapanować nad trudnymi zrachowaniami uczniów i po- rozumieć się z klasą, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2011, s. 21.

W dobie cyfryzacji, w której obecnie żyjemy, ludzie korzystają z bardzo wielu urządzeń ułatwiających komunikację, takich jak telefonów komórkowych czy kom- puterów. z powodu narastającej technologii komunikacja osobista pomiędzy dwie- ma osobami lub między większą grupą ludzi stała się bardzo utrudniona12. Przepro- wadzenie rozmowy pedagogicznej przez nauczyciela może odbywać się wszystkimi dostępnymi formami komunikacji, takich jak: dziennik elektroniczny, rozmowa tele- foniczna, rozmowa przy użyciu komputera za pomocą aplikacji (np. MS Teams, Click- Meeting itp.).

Jednak najbardziej popularną formą rozmowy z rodzicem/opiekunem podopiecz- nego jest w dalszym ciągu rozmowa na terenie szkoły. Rozmowy mogą być zbiorowe – zebrania z rodzicami – lub indywidualne na prośbę nauczyciela lub rodzica13.

W zależności od placówki, do której uczęszcza dziecko (przedszkole czy szkoła podstawowa), nauczyciele mają różną sposobność, by z danym rodzicem porozma- wiać. W placówce przedszkolnej są to zazwyczaj godziny poranne lub popołudnio- we – wtedy, gdy rodzice przyprowadzają lub odbierają pociechę z placówki. W szkole podstawowej w starszych klasach o kontakt z rodzicem jest już trudniej, ponieważ starsi uczniowie sami przychodzą do szkoły i sami z niej do domu wracają. W takiej placówce na rozmowę z rodzicem nauczyciel zazwyczaj umawia się w godzinach po- południowych14.

Literatura pedagogiczna wyróżnia również kilka typów rodziców w relacjach ze szkołą:

• Rodzic awanturniczy – próbuje wywrzeć presję na nauczycielu, by ten postąpił wedle niekoniecznie słusznej sugestii rodzica. Uważa, że wszystkiemu winna jest szkoła, a jego dziecko jest wspaniałe.

• Rodzic bierno-agresywny – wyraża bierny opór. Spóźnia się, zwleka, zapomi- na, krytykuje za plecami.

• Rodzic zależno-roszczeniowy – przypisuje nauczycielowi nadzwyczajne umie- jętności. Jego relacja z nauczycielem jest dobra w jego mniemaniu. Do nauczy- ciela kieruje się z najmniejszymi problemami. Jego oczekiwania wobec nauczy- ciela rosną bardzo szybko. Często przychodzi do szkoły nawet niewzywany.

• Rodzic wielkościowy – to rodzic, który skoncentrowany jest na budowaniu swojego pozytywnego wizerunku. Rodzice tacy uważają się za osoby dosko- nałe, oczekują uznania i podziwu, są dla siebie wyjątkowi, a swoją doskonałość

„przelewają” na dzieci i wtedy każdą krytyczną uwagę pod adresem swoich po- ciech traktują jako atak na siebie.

12 Thich Nhat Hanh, K. Weare, Szczęśliwi nauczyciele zmieniają świat, Wydawnictwo Mama- nia, Warszawa 2017, s. 18.

13 M. Łobocki, Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1985, s. 77–78.

14 A. Jankowska, Rozmowy z rodzicami. Poradnik dla nauczyciela, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2012, s. 12.

• Rodzic dramatyzujący – rozmowa z takim rodzicem może mieć charakter „wy- lewu rozpaczy” lub „spektaklu ekscytacji”.

• Rodzic kontrolujący – wykazuje się zamiłowaniem do władzy i kontroli. Czę- sto pod tym kryje się niepokój i poczucie bezradności. Często wywołuje u na- uczyciela złość.

• Rodzic podejrzliwy – obwiniania innych o niepowodzenia własnego dziecka, przejawia przesadne zaniepokojenie, że jego dziecko jest celowo krzywdzone, krytykowane.

• Rodzic wycofany – ma niskie poczucie własnej wartości płynące z niekorzyst- nych dla siebie porównań społecznych. Nie lubi zabierać głosu na forum15.

Z takimi wszystkimi typami rodziców muszą się zmagać nauczyciele.

Cel pracy

Celem niniejszej pracy jest zwrócenie uwagi na emocje/uczucia nauczycieli podczas przeprowadzania rozmów z rodzicami/opiekunami podopiecznych.

Przedmiot badań jest bardzo złożony i będzie wypływał z różnorodnego życia społecznego zarówno rodziców uczniów, jak i nauczycieli, oraz będzie uwzględniał rodzaj placówki, do której dziecko uczęszcza (przedszkole, szkoła podstawowa).

Materiał i metody

Na potrzeby tego artykułu i weryfikacji celu, jaki sobie postawiłam, wybrałam metodę sondażu diagnostycznego oraz technikę badawczą, którą będę się posługiwać – ankie- tę, narzędziem badawczym jest kwestionariusz ankiety.

Wyniki

Badanie zostało przeprowadzone w lutym 2022. Ogółem anonimowe ankiety zostały wypełnione przez 20 osób (po 10 osób z danej placówki: przedszkole i szkoła podsta- wowa). Dane wynikające z ankiety opracowano i umieszczono w niżej zamieszczo- nych wykresach, które odpowiadają kolejnym pytaniom ankietowym.

15 A. Kozubska, Wybrane problemy pedagogicznego funkcjonowania nauczyciela-wychowawcy, [w:] R. Koc, A. Kozubska, P. Ziółkowski, Nauczyciel w drodze do profesjonalizmu, Bydgoszcz 2014,

s. 140–141, https://docplayer.pl/16117895-Nauczyciel-w-drodze-do-profesjonalizmu.html [dostęp: 18.04.2022].

Wykres 1. Czy brałaś udział w szkoleniu na temat jak przeprowadzać rozmowę pedagogiczną z rodzicem/opiekunem podopiecznego?

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

W wyniku przeprowadzonych przeze mnie badań na potrzeby tego artykułu wy- nika, iż nauczyciele w większości nie zostali przeszkoleni w przeprowadzaniu rozmów pedagogicznych z rodzicami/opiekunami podopiecznych, co przedstawia wykres 1. Cztery osoby na dwadzieścia osób ankietowanych odpowiedziało, iż nie pamięta, czy brały udział w takim szkoleniu.

Wykres 2. Jeśli podczas rozmowy z rodzicem czujesz, że jesteś lekceważony, to…

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Jak można zauważyć na wykresie 2, podczas rozmowy pedagogicznej z rodzicem, gdy nauczyciele są lekceważeni, dużo osób ankietowanych odpowiadało, że dalej stara się nakierować rodzica na występujący problem. Porównywalna liczba osób ankieto- wanych w placówkach, w których przeprowadziłam badania, zaznaczała odpowiedź:

„Rodzic wie lepiej i żadne moje sugestie tego nie zmienią”.

Wykres 3. Co czujesz, jeśli podczas rozmowy jesteś lekceważony?

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Z zaprezentowanego wykresu 3 wynika, iż pedagodzy w większości czują niechęć do prowadzenia dalszej rozmowy. Dużo osób zaznaczało również, iż odczuwa iryta- cję. Trzy osoby odczuwają złość, a kolejne trzy – zdenerwowanie.

Wykres 4. Co czujesz, jeśli podczas rozmowy jesteś obrażany?

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

W wyniku przeprowadzonych badań na wykresie 4 można zauważyć, iż nauczy- ciele, którzy są obrażani podczas rozmowy z rodzicami, czują niechęć do jej dalszego prowadzenia, irytację. W szkole podstawowej nauczyciele również zaznaczali często odpowiedź, iż czują irytację. Trzy osoby odczuwają złość, a kolejne trzy – zdenerwo- wanie.

Wykres 5. Rodzic zaczyna opowiadać całą historię swojego życia. Co czujesz?

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Z zebranych danych w wykresie 5 wynika, że nauczyciele w większości przypad- ków wykazują się wyrozumiałością, nawet jeśli rodzic zaczyna opowiadać historię całego swojego życia. Nauczyciele też niechętnie przerywają takiemu rodzicowi, po- nieważ jak wskazują, „głupio” się z tym czują. Pięć osób spośród ankietowanych za- znaczyło, iż czują się zdenerwowani, ponieważ mają wiele swoich problemów i nie chcą słuchać problemów innych.

Wykres 6. Czy potrafisz radzić sobie z własną złością, wrogością, upokorzeniem ze strony rodzica?

Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań.

Z analizy danych ankietowych i wykresu 6 wynika, że w większości przypadków nauczyciele potrafią radzić sobie z własną złością, wrogością i upokorzeniem ze stro- ny rodzica. Na 20 osób ankietowanych 6 odpowiedziało, iż z tymi emocjami sobie nie radzi: pięć osób zaznaczyło odpowiedź „nie”, jedna „raczej nie”.

Podsumowanie

W badaniach wzięło udział dwadzieścia osób: dziesięć osób z placówki przedszkolnej i dziesięć osób ze szkoły podstawowej.

Jak widać z opracowanych i przeanalizowanych wyników, praca nauczycieli/opieku- nów jest pracą bardzo „dynamiczną”. Wpływ zachowania rodzica podczas przeprowa- dzenia rozmowy pedagogicznej ma zasadnicze znaczenie, ma wpływ na emocje/uczucia nauczycieli. Pedagodzy podczas swojej pracy spotykają się przeróżnym typem zachowań rodziców i żeby pozostać profesjonalistą, muszą powściągnąć emocje, jakie im towarzy- szą. Często powściąganie takich emocji/uczuć ma wpływ na funkcjonowanie pedagoga. W rozmowie indywidualnej z badanymi osobami wskazywały one na to, iż po „ciężkich rozmowach w pracy” często odreagowują na swojej rodzinie: dzieciach i mężu.

Osoby te wskazywały również, iż byłoby dobrze, gdyby w naszej polskiej edukacji możliwy był bezpłatny dostęp do spotkań indywidualnych pomiędzy nauczycielem a psychologiem, nie związanym z daną placówką. Miałoby to na celu przepracowanie emocji, które kumulują się w pedagogu, jak również pozytywnie wpłynęłoby to na funkcjonowanie danego nauczyciela w jego środowisku zawodowym.

Uważam, iż nauczyciele/opiekunowie powinni przynajmniej raz w roku szkol- nym uczestniczyć w szkoleniach typu: jak przeprowadzać rozmowę pedagogiczną z rodzicem oraz jak radzić sobie z negatywnymi emocjami po takiej rozmowie.

Bibliografia

Balukiewicz M., Miłość jako powinność nauczyciela wychowawcy w pracach wybra- nych pedagogów, [w:] K. Kamiński (red.), Miłość a pedagogika, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020.

Dawid J.W., O duszy nauczycielstwa, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1932. Garstka T., Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami. Poradnik dla nauczycieli, Dr Jo-

sef Raabe, Warszawa 2008.

Gordon T., Wychowanie bez porażek w szkole, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2017.

Góralczyk E., Nauczycielem być… Jak zapanować nad trudnymi zrachowaniami uczniów i porozumieć się z klasą, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna, Warsza- wa 2011.

Jankowska A., Rozmowy z rodzicami. Poradnik dla nauczyciela, Wydawnictwo Peda- gogiczne ZNP, Kielce 2012.

Kozubska A., Wybrane problemy pedagogicznego funkcjonowania nauczyciela-wycho- wawcy, [w:] R. Koc, A. Kozubska, P. Ziółkowski, Nauczyciel w drodze do pro- fesjonalizmu, Bydgoszcz 2014, s. 140–141, https://docplayer.pl/16117895-Na-

uczyciel-w-drodze-do-profesjonalizmu.html [dostęp: 18.04.2022].

Lasota A., Pisarzowska E., Pożądane cechy osobowości nauczyciela-pedagoga w ujęciu klasycznych i współczesnych koncepcji, „Pedagogika Przedszkolna i Wcze- snoszkolna” 2016, vol. 41(7), s. 77–88, https://lasota.up.krakow.pl/files/Oso-

bowosc_nauczyciela.pdf [dostęp: 18.04.2022].

Łobocki M., Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Wydaw- nictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1985.

Marcela M., Jak nie zwariować ze swoim dzieckiem. Edukacja, w której dzieci same chcą się uczyć i rozwijać, Wydawnictwo Muza SA, Warszawa 2020.

Mendel M., Rodzice i szkoła. Jak współuczestniczyć w edukacji dzieci?, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001.

Pawelski L., Prawdy i fikcje w polskiej oświacie, „Nowa Szkoła” 2000, nr 3.

Thich Nhat Hanh, Weare K., Szczęśliwi Nauczyciele Zmieniają Świat, Wydawnictwo mamania, Warszawa 2017.

Ziółkowski P., Pedagogizacja rodziców – potrzeby i uwarunkowania, Wydawnictwo Uczelniane GSW, Bydgoszcz 2016.

Aneks

ANKIETA

Szanowni Państwo,

Nazywam się Emilia Figurska i jestem studentem Akademii Humanistyczno-

-Ekonomicznej w Łodzi – filia w Wodzisławiu Śląskim.

Piszę pracę/artykuł na temat: Emocje/uczucia nauczycieli podczas przeprowa- dzania rozmów z rodzicami/opiekunami podopiecznych.

W związku z powyższym zwracam się do Pani/Pana z prośbą o udzielenie szcze- rych i wyczerpujących odpowiedzi na znajdujące się w niniejszym kwestionariuszu pytania.

Jednocześnie chciałam poinformować, że badania są anonimowe, a ich wyniki będą przetworzone w dane liczbowe i zostaną wykorzystane do sporządzenia wykre- sów i rysunków, które umieszczę w swoim artykule.

1. Czy brałaś udział w szkoleniu na temat, jak przeprowadzać rozmowę peda- gogiczną z rodzicem/opiekunem podopiecznego?

   1. Tak

   2. Nie

   3. Nie pamiętam

   4. Inne. Jakie? ………………………………

2. Jeśli podczas rozmowy z rodzicem czujesz, że jesteś lekceważony to…

   1. Nakierowuję rodzica na występujący problem.

   2. Pytam rodzica/opiekuna, co jest powodem jego odmiennego zdania.

   3. Pytam co powinienem zrobić by dany problem już nie występował.

   4. Rodzic „wie lepiej” i żadne moje sugestie tego nie zmienią.

   5. Inne. Jakie? ………………………………

3. Co czujesz, jeśli podczas rozmowy jesteś lekceważony?

   1. Zdenerwowanie

   2. Irytację

   3. Niechęć do prowadzenia dalszej rozmowy

   4. Inne. Jakie? ……………………………….

4. Co czujesz, jeśli podczas rozmowy jesteś obrażany?

   1. Zdenerwowanie

   2. Irytację

   3. Niechęć do prowadzenia dalszej rozmowy

   4. Inne. Jakie? ……………………………….

5. Rodzic zaczyna opowiadać całą historię swojego życia. Co czujesz?

   1. Zdenerwowanie, ponieważ mam wiele swoich problemów i nie chcę słuchać jeszcze o innych.

   2. Irytuję się, nie chcę tego słuchać, a głupio mi przerwać danemu rodzicowi.

   3. Wyrozumiałość. Czekam, aż rodzic skończy.

   4. Inne. Jakie? ………………………………

6. Czy potrafisz radzić sobie z własną złością, wrogością, upokorzeniem ze strony rodzica?

   1. Tak

   2. Nie

   3. Raczej tak

   4. Raczej nie

   5. Inne. Jakie? ………………………………..

Za udzielenie szczerych odpowiedzi, a tym samym udział w mojej ankiecie ser- decznie dziękuję.